579 पूर्वरङ्गपर्यवसायित्वेनानुद्दीपनविभावत्वादनुत्साहानुभावत्वाच्च नायमनुबन्धो निष्पत्तिः प्रकर्षो वा भवति ॥
भयं चित्तस्य वैक्लव्यं रौद्रादिजनितं विदुः ।
तद्रूपेण रसस्यानुबन्धो यथा—
‘मन्त्रान्मृत्युजितो जपद्भिरसकृध्द्यायद्भिरिष्टान्सुरान्
शुष्यत्तालुभिराकुलाकुलपदैर्निर्वाग्भिरुत्कम्पिभिः ।
अध्वन्यैरिह जीवितेशमहिषव्याधूम्रधूमाविला
लङ्घ्यन्ते करिमांसघस्मर435रणत्कौलेयकाः पल्लयः ॥ २१ ॥’
अत्र यद्यपि पल्लीनामालम्बनत्वम्, 436तद्विशेषणयोरुद्दीपनत्वम्, मन्त्रजपादेरनुभावत्वम्, तालुशोषादीनां व्यभिचारित्वमिति विभावानुभावव्यभिचारिसंयोगोऽस्ति, तथापि मन्त्रजपेष्टदेवतानुध्यानयोर्लङ्घनोपायपरत्वान्न भयरूपेण 437रसस्य निष्पत्तिः । अध्वन्यानां हि तन्निष्पत्तावल्पसत्त्वतया स्तम्भमोहमूर्च्छामरणादिभिरुपायप्रयोगो न घटते ॥
जुगुप्सा गर्हणार्थानां दोषसंदर्शनादिभिः ॥ १४१ ॥
तद्रूपेण रसस्यानुगमो यथा—
‘438हे हस्त दक्षिण मृतस्य शिशोर्द्विजस्य
जीवातवे विसृज शूद्रमुनौ कृपाणम् ।
रामस्य गात्रमसि निर्भरगर्भखिन्नसीता-
प्रवासनपटोः करुणा कुतस्ते ॥ २२ ॥’