584
वैक्लव्यं मम तावदीदृशमिदं स्नेहादरण्यौकसः
पीड्यन्ते गृहिणः कथं नु463 तनयाविश्लेषदुःखैर्नवैः ॥ ३४ ॥’
अत्र विभावानुभावव्यभिचारिसंयोगात् प्रीतिरिवोत्कण्ठापि तदनुषङ्गिणी निष्पन्ना उत्तरार्धप्रतिपाद्येन 464निषेधेनैव विस्मयादिनाभिभूयमाना ह्रास इत्युच्यते । प्रकर्षश्चास्या ममारण्यौकस इत्यनेन निवार्यते ॥
प्रयत्नपूर्विकार्थेषु स्मृतिश्चिन्तेति 465चोच्यते ॥ १४८ ॥
तद्रूपेण रसस्य प्रकर्षो यथा—
[चिन्तानीतदयितसमागमे कृतमन्युकानि स्मृत्वा ।
शून्यं कलहायमाना सखीभी रुदिता न वा हसिता ॥]
अत्र सखीरोदनेन शून्यकलहः, शून्यकलहेन साक्षात्कारः, साक्षात्कारेण चिन्ता, चिन्तया तु मूलभूता रतिः प्रकृष्यते ॥
आत्मप्रकाशनपरा चेष्टा चपलतोच्यते ॥ १४९ ॥
तद्रूपेण रसस्य जन्म यथा—
‘कश्चित्कराभ्यामुपगूढनालमालोलपत्त्राभिहतद्विरेफम् ।
रजोभिरन्तःपरिवेषबन्धि लीलारविन्दं भ्रमयांचकार ॥ ३६ ॥’
शास्त्रोक्तार्थानुसंधानादर्थनिर्धारणं मतिः ।