Chapter 3
- 3.1
- atha yogānuśāsanam
- 3.3
- prakṛtipuruṣāntarmukhajñānagocarapratyayaprakṛtipariṇāmo yogaḥ
- 3.4
- raja udrekaādasthiraṃ bahirmukhātsukhaduḥkhahetuḥ
- 3.5
- tama udrekātkṛtyākṛtyājñānātkrodhādhibhirniyamito mūḍhaḥ
- 3.6
- sātvikodayātsukham
- 3.7
- madhurarasānnādanādanusātvikaguṇahetukam
- 3.8
- amlībhūtānnādanaṃ rājasaguṇakārakam
- 3.9
- kaṭukāstamoguṇahetukāḥ
- 3.10
- mumukṣormādhuryam
- 3.11
- āmlarasādanātsukhamekamanubhūyate
- 3.12
- uṣṇaraso duḥkhānuṣaṅgātsukhaṃ janayati
- 3.13
- tadā draṣṭussvarūpāvasthānam
- 3.14
- sukhaduḥkhamohātmikādhyāstrayaḥprādurbhavanti
- 3.15
- tadrajastaddhetuguṇabhūtajātam
- 3.16
- yathāroganivartakāḥ śoṣakapoṣakāḥ
- 3.17
- yogyayogo yogaḥ
- 3.18
- cittavibhramo viparyayaḥ
- 3.19
- atasmiṁstaditi pratyayaḥ
- 3.20
- pittādhikaikajātātpītaśśaṅkhaḥ
- 3.21
- sā pratītiḥ pittaviruddhāhārajanyā
- 3.22
- atinirīkṣaṇe doṣapramāyāṃ saṃśayo bhavati
- 3.23
- atyantānimiṣadṛṣṭyā cakṣurindriyadoṣassambhavati
- 3.24
- rajastamoguṇahetukadravyapariṇāmakāt pittādvibhramo bhavati
- 3.25
- tadviṣaye cākṣuṣāṇyanubhūtārtheṣu
- 3.26
- yāvadgarbhāśayasthaṃ piṇḍaṃ tāvaddravyaparipālanam
- 3.27
- adoṣajātapiṇḍaṃ kvacinnivartayet
- 3.28
- nimitte hi pathyaṃ bheṣajam
- 3.29
- yāvadāhārapariṇāmajātāḥ kliṣṭāḥ
- 3.30
- kliṣṭāḥ kleśāḥ, akliṣṭā akleśāḥ
- 3.31
- yāvatprastutamaharaharbheṣajam
- 3.32
- yāvadudbhūtaśoṣakaguṇajātā rujaḥ tattadudbhūtapoṣakadravyaṃ tatra bheṣajam
- 3.33
- āmanissaraṇakāryaṃ kartavyam
- 3.34
- yāvaddhātvaṅkurābhivardhakadravyābhāvajātarogāḥ tatpoṣakasaṃskārayukta-snehādayo nivartakāḥ
- 3.35
- māturāhārarasāhārajanitāvayavasthitarasāḥ pravartakāḥ
- 3.36
- avikāraṃ nirīkṣyaināṃ mātṛjaṃ pāyayet
- 3.37
- yogyadravyeṇa ca tānpoṣayet
- 3.38
- yāvatstanyapāḥ tāvadbālakāḥ stanyapānam
- 3.39
- bālayogyanivartakaṃ kuryāt
- 3.40
- śrotrendriyācchabdajñānam
- 3.41
- rasanendriyajanyabhramādāmavirasadoṣādikaikarasātsaṃśayavibhramau bhavataḥ
- 3.42
- ghrāṇendriyādgandhapratītistathā
- 3.43
- śrotrendriyācchabdajñānaṃ tathā
- 3.44
- śoṣakadravyādhikyajātāsṛkpratibandhakapavanānalagatijātadoṣaviṣayakaviparyayajñānaṃ pramāpratibandhakahetukam
- 3.45
- sārdradravyaṃ tatra bheṣajam
- 3.46
- sasnehamārdraṃ kāryam
- 3.47
- cākṣuṣapratītītarajanyabhinnaviṣayakajñānapramā pramāṇam
- 3.48
- nirdoṣacakṣustatra janakam
- 3.49
- cakṣurgṛhītalaiṅgikajñānaṃ pramāṇam
- 3.50
- bhramābhāvajanakamāptavacanamāgamaḥ
- 3.51
- doṣajanyajñānaviṣayako viparyayaḥ
- 3.52
- śabdaprayogajanitajñānapratītiviṣayo vikalpaḥ
- 3.53
- sadasatsambandhavivekavidhirahitajñānaviṣayakam
- 3.54
- abhāvapratyayāvalambanā vṛttiḥ nidrā
- 3.55
- sā pratītiḥ tiktakaṭurasavaddravyādanādbhavati
- 3.56
- pramāṇenānubhūtārthāsaṃpramoṣaḥ smṛtiḥ
- 3.57
- madhurarasapariṇāmājjātasātvikodayāt so ‘yamiti vyapadeśaḥ
- 3.58
- itarendriyayogavirāmo ‘ntarniyamito ‘bhyāsaḥ
- 3.59
- viṣayavirāgataḥ pravāhotsāhāt punaḥpunarabhiniveśanaṃ vairāgyam
- 3.60
- dṛṣṭānuśrāvikaviṣayatṛṣṇāvaśīkaraṇasaṃjñāstathā
- 3.61
- tābhyāṃ cittavṛttinirodhaḥ
- 3.62
- yāvaddhātusirādisañcaratprāṇāpānavyānodānasamānānilanirodhanaṃ bhramahetukam
- 3.63
- āsannaviṣayakajñānahetukāntarātmāntaḥkaraṇayogābhyāsavaśāt pavananirodhanādarogī sa cirāyurbhavati
- 3.64
- tasmātprāṇādipañcakaphalībhūtaṃ kāryam
- 3.65
- adṛṣṭenendriyeṇātmā manasā saṃyujyate
- 3.66
- sarvadhātavaḥ satvavaśaṃ gatāḥ
- 3.67
- yatkāle yadyoge yathāvidhi phalapradāḥ prajāḥ prajāyante
- 3.68
- tatsaṃyogajātadhātavaḥ pravartakāh (yāṃ kāmayeta duhitaraṃ priyā syaditi | tāṃ niṣṭhāya dadyāt | priyaiva bhavati | sa na tu punarāgacchati)
- 3.69
- strīpuṃsāvātmabhāgau bhinnamūrtessisṛkṣayā
- 3.70
- prakṛtipuruṣau pitarāviti smṛtau
- 3.71
- vṛttivyavahitasvarūpaniṣṭhamana utsāhātpunaḥpunarabhiniveśanaṃ yogābhyāsaḥ
- 3.72
- ādarātiśayodbhūtabhūyobhūyonirīkṣāyogādiṣu bhūmiḥ
- 3.73
- tāṃ niṣṭhāya dadyāt
- 3.74
- priyaiva bhavati
- 3.75
- neha punarāgacchati
- 3.76
- aihikāmuṣmikaviṣayānubhāvyabhogaikanāśyamiti jñānaṃ vairāgyam
- 3.77
- aviṣayānandātmakanairantaryajñānānandahetukaṃ vairāgyam
- 3.78
- tasmāddhātavastadrogabhūmyāvaṣṭambhāḥ
- 3.79
- bhogāyatanaṃ śarīram
- 3.80
- tatparamapuruṣakhyāterguṇavaitṛṣṇyam
- 3.81
- yāvadindriyaviṣayajñānānāṃ yadārthollekhibhāvanā kriyate savitarkaḥ
- 3.83
- antaḥkaraṇadharmāvacchinnaviṣayāvalambitadeśakālabhāvanāyogaḥ savicāraḥ
- 3.84
- asmindeśakāladharmāvacchinnadharmamātrāvabhāsanaṃ nirvicāraḥ
- 3.85
- sukhaprakāśodrekāccicchaktiviṣayakassa ānandaḥ
- 3.86
- asmingrāhyasatyasattāmātraviṣayakatvena samādhiḥ sā smṛta
- 3.87
- madhuraraso rasāsṛggatapavanāvikṛtamadhupravāhotsāhodayaḥ pūrayan aṅguṣṭhaṃ ca samāśritaḥ
- 3.88
- tatra sthitakalā daśadalakamalaṃ vikāsayantī pracalati
- 3.89
- aṅguṣṭhamātraḥ puruṣo ‘ṅguṣṭhaṃ ca samāśritaḥ
- 3.90
- īśvarassarvasya jagataśśarīraṃ vahati
- 3.91
- mūlādhāramādibhūtaṃ sakaladhātupoṣakam
- 3.92
- sirāpathagatapavanaśśiraḥkamalasthāmṛtamāharansiñcati
- 3.93
- śarīrāṅkuraśākhānāmādibhūtaṃ tathā
- 3.94
- tattadadhiṣṭhānavarṇadevatānāṃ sirāmārgagatāmṛtaṃ poṣakam
- 3.95
- tatpādapadmādhāre saritpravahati
- 3.96
- māṃsānusṛtasirāmārgagatapavanena kalāḥ pūrayan amṛtaṃ secayet
- 3.97
- māṃsānusṛtasirābhāvāssanti
- 3.98
- dvisahasrasirāśākhāvat pādapadmamūlakam
- 3.99
- saptadhātumayaṃ śarīram