dvipañcāśattamo+adhyāyaḥ/
Su.6.52.1 athātaḥ kāsapratiṣedhamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ//
Su.6.52.2 yathovāca bhagavān dhanvantariḥ//
Su.6.52.3 uktā ye hetavo nṝṇāṃ rogayoḥ śvāsahikkayoḥ/
kāsasyāpi ca vijñeyāsta evotpattihetavaḥ//
Su.6.52.4 dhūmopaghātādrajasastathaiva
vyāyāmarūkṣānnaniṣevaṇācca/
vimārgagatvādapi bhojanasya vegāvarodhāt kṣavathostathaiva//
Su.6.52.5 prāṇo hyudānānugataḥ praduṣṭaḥ
saṃbhinnakāṃsyasvanatulyaghoṣaḥ/
nireti vaktrāt sahasā sadoṣaḥ kāsaḥ sa vidvadbhirudāhṛtastu//
Su.6.52.6 sa vātapittaprabhavaḥ kaphācca kṣatāttathā+anyaḥ
kṣayajo+aparaśca/
pañcaprakāraḥ kathito bhiṣagbhirvivardhito yakṣmavikārakṛt syāt//
Su.6.52.7 bhaviṣyatastasya tu kaṇṭhakaṇḍūrbhojyoparodho
galatālulepaḥ/
†svaśabdavaiṣamyamarocako+agnisādaśca liṅgāni
bhavantyamūni//
Su.6.52.8 hṛcchaṅkhamūrdhodarapārśvaśūlī kṣāmānanaḥ
kṣīṇabalasvaraujāḥ/
†prasaktamantaḥkaphamīraṇena kāsettu śuṣkaṃ
svarabhedayuktaḥ//
Su.6.52.9
urovidāhajvaravaktraśoṣairabhyarditastiktamukhastṛṣārtaḥ/
pittena pītāni vamet kaṭūni kāset sa pāṇḍuḥ paridahyamānaḥ//
Su.6.52.10 pralipyamānena(vilipyamānena) mukhena sīdan
śirorujārtaḥ kaphapūrṇadehaḥ/
abhaktaruggauravasādayuktaḥ †kāseta nā sāndrakaphaṃ kaphena//
Su.6.52.11 vakṣo+atimātraṃ vihataṃ tu yasya
vyāyāmabhārādhyayanābhighātaiḥ/
viśliṣṭavakṣāḥ sa naraḥ saraktaṃ ṣṭhīvatyabhīkṣṇaṃ kṣatajaṃ† tamūhuḥ//
Su.6.52.12 sa gātraśūlajvaradāhamohān prāṇakṣayaṃ
copalabheta kāsī/
śuṣyan viniṣṭhīvati durbalastu prakṣīṇamāṃso rudhiraṃ sapūyam//
Su.6.52.13
†sasarvaliṅgaṃ
bhṛśaduścikitsyaṃ cikitsitajñāḥ kṣayajaṃ †vadanti/
vṛddhatvamāsādya †bhavettu yo vai yāpyaṃ tamāhurbhiṣajastu kāsam//
Su.6.52.14
śṛṅgīvacākaṭphalakattṛṇābdadhānyābhayābhārgyamarāhvaviśvam/
uṣṇāmbunā hiṅguyutaṃ tu pītvā baddhāsyamapyāśu jahāti kāsam//
Su.6.52.15
phalatrikavyoṣaviḍaṅgaśṛṅgīrāsnāvacāpadmakadevakāṣṭhaiḥ†/
lehaḥ samaiḥ kṣaudrasitāghṛtāktaḥ kāsaṃ nihanyādacirādudīrṇam//
Su.6.52.16 pathyāṃ sitāmāmalakāni lājāṃ samāgadhīṃ cāpi
vicūrṇya śuṇṭhīm/
sarpirmadhubhyāṃ vilihīta kāsī sasaindhavāṃ voṣṇajalena kṛṣṇām//
Su.6.52.17 khādedguḍaṃ nāgarapippalībhyāṃ drākṣāṃ ca
sarpirmadhunā+avalihyāt/
drākṣāṃ sitāṃ māgadhikāṃ ca tulyāṃ saśṛṅgaveraṃ madhukaṃ tugāṃ ca//
Su.6.52.18 lihyādghṛtakṣaudrayutāṃ samāṃśāṃ sitopalāṃ vā
maricāṃśayuktām/
dhātrīkaṇāviśvasitopalāśca saṃcūrṇya maṇḍena pibecca dadhnaḥ//
Su.6.52.19 hareṇukāṃ māgadhikāṃ ca †tulyāṃ dadhnā pibet
kāsagadābhibhūtaḥ/
ubhe haridre suradāruśuṇṭhīṃ gāyatrisāraṃ ca pibet samāṃśam//
Su.6.52.20 bastasya mūtreṇa sukhāmbunā vā dantīṃ dravantīṃ
ca satilvakākhyām†/
bhṛṣṭāni sarpīṃṣyatha bādarāṇi khādet palāśāni sasaindhavāni//
Su.6.52.21 kolapramāṇaṃ prapibeddhi hiṅgu
sauvīrakeṇāmlarasena vā+api/
kṣaudreṇa lihyānmaricāni vā+api bhārgīvacāhiṅgukṛtā ca vartiḥ//
Su.6.52.22 dhūme praśastā ghṛtasaṃprayuktā
veṇutvagelālavaṇaiḥ kṛtā vā/
musteṅgudītvaṅmadhukāhvamāṃsīmanaḥśilālaiśchagalāmbupiṣṭaiḥ//
Su.6.52.23 vidhāya vartīśca payo+anupānaṃ dhūmaṃ
pibedvātabalāsakāsī/
pibecca sīdhuṃ maricānvitaṃ vā tenāśu kāsaṃ jayati prasahya//
Su.6.52.24 drākṣāmbumañjiṣṭhapurāhvayābhiḥ kṣīraṃ †śṛtaṃ
mākṣikasaṃprayuktam/
nidigdhikānāgarapippalībhiḥ khādecca mudgānmadhunā susiddhān//
Su.6.52.25 utkārikāṃ sarpiṣi nāgarāḍhyāṃ paktvā
samūlaistruṭikolapatraiḥ/
ebhirniṣeveta kṛtāṃ ca peyāṃ tanvīṃ suśītāṃ madhunā vimiśrām//
Su.6.52.26 yat plīhni sarpirvihitaṃ ṣaḍaṅgaṃ tadvātakāsaṃ
jayati prasahya/
vidārigandhādikṛtaṃ ghṛtaṃ vā rasena vā vāsakajena pakvam//
Su.6.52.27 virecanaṃ snaihikamatra coktamāsthāpanaṃ
cāpyanuvāsanaṃ ca/
dhūmaṃ pibet snaihikamapramattaḥ pibet sukhoṣṇaṃ ghṛtameva cātra//
Su.6.52.28 hitā yavāgvaśca raseṣu siddhāḥ payāṃsi lehāḥ
saghṛtāstathaiva/
pracchardanaṃ kāyaśirovirekāstathaiva dhūmāḥ kavalagrahāśca//
Su.6.52.29 uṣṇāśca lehāḥ kaṭukā nihanyuḥ kaphaṃ viśeṣeṇa
viśoṣaṇaṃ ca/
kaṭutrikaṃ cāpi vadanti pathyaṃ ghṛtaṃ kṛmighnasvarase vipakvam//
Su.6.52.30 nirguṇḍipatrasvarase ca pakvaṃ sarpiḥ
kaphotthaṃ vinihanti kāsam/
pāṭhāviḍavyoṣaviḍaṅgasindhutrikaṇṭarāsnāhutabhugbalābhiḥ//
Su.6.52.31
śṛṅgīvacāmbhodharadevadārudurālabhābhārgyabhayaśaṭībhiḥ/
samyagvipakvaṃ dviguṇena sarpirnidigdhikāyāḥ svarasena caitat//
Su.6.52.32
śvāsāgnisādasvarabhedabhinnānnihantyudīrṇānapi† pañca kāsān/
vidārigandhotpalasārivādīn niṣkvāthya †vargaṃ madhuraṃ ca
kṛtsnam//
Su.6.52.33 ghṛtaṃ pacedikṣurasāmbudugdhaiḥ kākolivarge ca
saśarkaraṃ tat/
prātaḥ pibet pittakṛte ca kāse ratiprasūte kṣataje ca kāse//
Su.6.52.34
kharjūrabhārgīmagadhāpriyālamadhūlikailāmalakaiḥ samāṃśaiḥ/
cūrṇaṃ sitākṣaudraghṛtaprāgāḍhaṃ trīn hanti kāsānupayujyamānam//
Su.6.52.35 raktāharidrāñjanavahnipāṭhāmūrvopakulyā vilihet
samāṃśāḥ/
kṣaudreṇa kāse kṣataje kṣayotthe pibedghṛtaṃ cekṣurase vipakvam//
Su.6.52.36 cūrṇaṃ pibedāmalakasya vā+api kṣīreṇa pakvaṃ
saghṛtaṃ hitāśī/
cūrṇāni godhūmayavodbhavāni kākolivargaśca kṛtaḥ susūkṣmaḥ//
Su.6.52.37 kāseṣu peyastriṣu kāsavadbhiḥ kṣīreṇa
sakṣaudraghṛtena vā+api/
guḍodakaṃ vā kvathitaṃ pibeddhi kṣaudreṇa śītaṃ maricopadaṃśam//
Su.6.52.38 prasthatrayeṇāmalakīrasasya śuddhasya
dattvā+ardhatulāṃ guḍasya/
cūrṇīkṛtairgranthikacavyajīravyoṣebhakṛṣṇāhapuṣājamodaiḥ//
Su.6.52.39 viḍaṅgasindhutriphalāyavānīpāṭhāgnidhānyaiśca
picupramāṇaiḥ/
dattvā trivṛccūrṇapalāni cāṣṭāvaṣṭau ca tailasya pacedyathāvat//
Su.6.52.40 taṃ bhakṣayedakṣaphalapramāṇaṃ
yatheṣṭaceṣṭastrisugandhiyuktam/
anena sarve grahaṇīvikārāḥ saśvāsakāsasvarabhedaśothāḥ//
Su.6.52.41 śāmyanti cāyaṃ ciramantaragnerhatasya
puṃstvasya ca vṛddhihetuḥ/
strīṇāṃ ca vandhyāmayanāśanaḥ syāt kalyāṇako nāma guḍaḥ pratītaḥ//
Su.6.52.42
dvipañcamūlebhakaṇātmaguptābhārgīśaṭīpuṣkaramūlaviśvān/
pāṭhāmṛtāgranthikaśaṅkhapuṣpīrāsnāgnyapāmārgabalāyavāsān//
Su.6.52.43 dvipālikān †nyasya yavāḍhakaṃ
ca harītakīnāṃ ca śataṃ gurūṇām/
droṇe jalasyāḍhakasaṃyute ca kvāthe kṛte pūtacaturthabhāge//
Su.6.52.44 pacettulāṃ śuddhaguḍasya dattvā pṛthak ca
tailāt kuḍavaṃ ghṛtācca/
cūrṇaṃ ca tāvanmagadhodbhavāyā deyaṃ ca tasminmadhu siddhaśīte//
Su.6.52.45 rasāyanāt karṣamato vilihyāddve cābhaye
nityamathāśu hanyāt/
tadrājayakṣmagrahaṇīpradoṣaśophāgnimāndyasvarabhedakāsān//
Su.6.52.46 pāṇḍvāmayaśvāsaśirovikārān
hṛdrogahikkāviṣamajvarāṃśca/
medhābalotsāhamatipradaṃ ca cakāra caitadbhagavānagastyaḥ//
Su.6.52.47 kulīraśuktīcaṭakaiṇalāvānniṣkvāthya vargaṃ
madhuraṃ ca kṛtsnam/
pacedghṛtaṃ tattu niṣevyamāṇaṃ hanyāt kṣatotthaṃ kṣayajaṃ ca kāsam//
śatāvarīnāgabalāvipakvaṃ ghṛtaṃ vidheyaṃ ca hitāya kāsinām/
iti suśrutasaṃhitāyāmuttaratantrāntargate kāyacikitsātantre
kāsapratiṣedho nāma (caturdaśo+adhyāyaḥ, āditaḥ) dvipañcāśattamo+adhyāyaḥ
//52//