nanu paropadeśam antareṇāpi saṃśayo bhavan kena vāryeta
viparyayanimittena6 |
anumānotthāne saty api hi sadṛśāparāparokṣād avipra
labdhasya mandabuddheḥ sa evāyam iti pūrvāparikatvādhyavasāyo
naiva7 vivartate | tadatattvasaṃśayaḥ paropadeśaṃ vinā kathaṃ
bhaviIA.2.14-25a tum utpadyate8 |
bhavatu parasyopadeśāt saṃśayaḥ | pratyakṣadarśina eveti
tu kutaḥ | anumātur apy upadeśād asau bhavann upapanna eva |
nanu tasyāpy anumātur anumānodayahetuḥ saṃśayaḥ kuta iti
vaktavyam |
anumātrantaropadeśād iti cet |
na | tatrāpy asya paryanuyogasya samānatvāt |
anādipūrvapakṣānumātrupadeśapūrvakatvād uttarottarānumā
tṛsaṃśayān na doṣa iti cet |
na | sarveṣām evāvidyānubandhasya sadṛśāparāparokṣād
asya ca vimatakāraṇasya9 sādhāraṇatvenānumānahetoḥ10 saṃśayasya
svaviruddhaviparyāsāviruddhe manasi niravakāśatvād anumātṛ
tvāyogāt | yadi hi sākṣāddraṣṭā kaścid upadeṣṭā bhavet |
bhavet11 tadupadeśoktena saṃśayaḥ kaścid anumātā tadupadeśo
ktena12 saṃśayaḥ | pare 'pi puruṣā bhaveIB.2.15-25b yur
anumātāraḥ | sākṣāddraṣṭari13 punar asati puruṣe ñātur avi
paryāsavāsanānām udbhedābhāvena samayābhāvād ajāyamāne anumāne
katham anumātṛtvaṃ nama | tasmāt sākṣāddraṣṭopadeṣṭā kaścid
eṣṭavyaḥ | yaś ca sarvadharmakṣaṇikatvādisākṣātkāry upadeṣṭā
sa bhagavān | surāsuraśiromaṇiḥ sarvaña iti |