home
zoom_in zoom_out import_contacts invert_colors

200 इत्यादौ रतिक्रोधयोः,

अन्त्रैः कल्पितमङ्गलप्रतिसराः स्त्रीहस्तरक्तोत्पल- व्यक्तोत्तंसभृतः 939पिनह्य सहसा द्राक् पुण्डरीकस्रजः ।
एताः शोणितपङ्ककुङ्कुमजुषः संभूय कान्तैः पिब- न्त्यस्थिस्नेहसुरां कपालचषकैः प्रीताः पिशाचाङ्गनाः ॥940
इत्यादावेकाश्रयत्वेन रतिजुगुप्सयोः
एक ध्याननिमीलनान्मुकुलितं चक्षुर्द्वितीयं पुनः पार्वत्या वदनाम्बुजस्तनतटे शृङ्गारभारालसम् ।
अन्यद् दूरनिकृष्टचापमदनक्रोधानलोद्दीपितं शंभोर्भिन्नरसं समाधिसमये नेत्रत्रयं पातु वः ॥
 इत्यादौ शमरतिक्रोधानाम्,
एकेनाक्ष्णा प्रविततरुषा वीक्षते व्योमसंस्थं भानोर्बिम्बं 941सलिललुलितेनापरेणात्मकान्तम् ।
अह्नश्छेदे दयितविरहाशङ्किनी चक्रवाकी द्वौ संकीर्णौ रचयति रसौ नर्तकीव प्रगल्भा ॥
 इत्यादौ 942शोकक्रोधयोः समप्राधान्येनोपनिबन्धः 943तत्र कथं न विरोधः ? अत्रोच्यते—तत्राप्येक एव स्थायी । तथा हि—एक्कत्तो रुअइ पिआ इत्यादौ 944थायिभूतोत्साहस्य व्यभिचारिवितर्कलक्षणहेतुसंदेहकारणतया 945करुणसंग्रामतूर्ययोरुपादानं वीरमेव पुष्णातीति भटस्येत्यनेन पदेन प्रतिपादितम् । न च द्वयोः समप्रधानयोरन्योन्यमुपकार्योपकारकभावरहितयोरेकत्रभावो946 युज्यते । किं च संग्रामोपक्रमे947सुभटानां कार्यान्तरकरणे प्रस्तुतसंग्रामौदासीन्येन महदनौचित्यम् । अतो भर्तुः संग्रामैकरसिकतया शौर्यमेव प्रकाशयन् प्रियतमाकरुणो

  1. N.S.P. pinaddhaśirasā.

    ↩
  2. मालती॰ ५ । १८↩

  3. N.S.P. sajalalulitena. This verse is attributed to Candraka in Subhāṣitāvalī. This is also found in Hanumannāṭaka (XII. 17) with the reading as raudrakāruṇyasaṃjñau instead of nartakīva pragalbhā.

    ↩

  4. N.S.P. and H.K.A. read ratiśokakrodhānām. But dvau racayati rasau in the verse is clear in all the texts.

    ↩

  5. N.S.P. tat kathaṃ na virodhaḥ?

    ↩

  6. N.S.P. -sthāyibhūtotsāhavyabhicārilakṣaṇavitarkabhāvahetusaṃdehakāraṇatayā.

    ↩

  7. A.T.A. rodanasaṃgrāma-, etc. in place of karuṇasaṃgrāma-.

    ↩

  8. N.S.P. ekavākyābhāvo.

    ↩

  9. N.S.P. upakrānte saṃgrāme instead of saṃgrāmopakrame, and kāryāntarakaraṇena instead of -karaṇe.

    ↩