11
क्रियाकारकसंबन्धादृते संबन्धनं कथम् ।
राजा भर्त्ता मनुष्यस्य पदं वाक्यस्य पूरकम् ।
वृक्षस्तिष्ठति शाखासु पदं वाक्ये न किं तथा ॥
ततश्च पक्षधर्मोऽयं शब्दप्राप्तोऽन्यशब्दवत् ।
अन्वयो न च शब्दस्येत्यादि सिद्धप्रसाधनम् ॥
वाह्यार्थे नान्वयः क्वापि विनार्थं शब्द ई86क्ष्यते ।
भवे87न्नित्यविभुत्वाच्चेत् सर्वार्थेऽप्यन्वयस्तथा ॥
व्यतिरेकोऽपि शब्दस्य नास्तीति प्रतिपादितम् ।
अन्यथा संविदानोऽपि विवक्षत्यन्यथा यतः ।
लोकस्य व्यवहारोऽयमेवमेव व्यवस्थितः ।
अन्यथा सर्वमेव स्यात् प्रमाणं नेति साधितम् ॥
व्यवहारं विना नास्ति ब्रह्मलोकेऽपि जन्मभाक् ॥
इत्यर्थ93सङ्गि व्यवहारसिद्धं, शाब्दं, निजार्थेऽनुमिति प्रमाणम् ।
बाह्ये तु नैवास्य परं प्रमाणं यथाकथञ्चिज्जगतामिहास्था ॥
इति प्रमाणान्तर्भावे शाब्दःप्रमाणान्तर्भावे शाब्दः प्रमाणान्तर्भावः प्रथमः परिच्छेदः ॥