triṃśattamo+adhyāyaḥ /
Su.1.30.1 athātaḥ pañcendriyārthavipratipattimadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ //
Su.1.30.2 yathovāca bhagavān dhanvantariḥ //
Su.1.30.3ab śarīraśīlayoryasya prakṛtervikṛtirbhavet /
Su.1.30.3cd tattvariṣṭaṃ samāsena vyāsatastu nibodha me //
Su.1.30.4ab śṛṇoti vividhān śabdān yo divyānāmabhāvataḥ /
Su.1.30.4cd samudrapurameghānāmasaṃpattau ca niḥsvanān //
Su.1.30.5ab tān svanānnāvagṛhṇāti manyate cānyaśabdavat /
Su.1.30.5cd grāmyāraṇyasvanāṃścāpi viparītān śṛṇoti ca //
Su.1.30.6ab dviṣacchabdeṣu ramate suhṛcchabdeṣu kupyati /
Su.1.30.6cd na śṛṇoti ca yo+akasmāttaṃ bruvanti gatāyuṣam //
Su.1.30.7ab yastūṣṇamiva gṛhṇāti śītamuṣṇaṃ ca śītavat /
Su.1.30.7cd saṃjātaśītapiḍako yaśca dāhena pīḍyate //
Su.1.30.8ab uṣṇagātro+atimātraṃ ca yaḥ śītena pravepate /
Su.1.30.8cd prahārānnābhijānāti yo+aṅgacchedamathāpi vā //
Su.1.30.9ab pāṃśunevāvakīrṇāni yaśca gātrāṇi manyate /
Su.1.30.9cd varṇānyatā vā rājyo vā yasya gātre bhavanti hi //
Su.1.30.10ab snātānuliptaṃ yaṃ cāpi bhajante nīlamakṣikāḥ /
Su.1.30.10cd sugandhirvā+ati yo+akasmāttaṃ bruvanti gatāyuṣam //
Su.1.30.11ab viparītena gṛhṇāti rasān yaścopayojitān /
Su.1.30.11cd upayuktāḥ kramādyasya rasā doṣābhivṛddhaye //
Su.1.30.12ab yasya doṣāgnisāmyaṃ ca kuryurmithyopayojitāḥ /
Su.1.30.12cd yo vā rasānna saṃvetti gatāsuṃ taṃ pracakṣate //
Su.1.30.13ab sugandhaṃ vetti durgandhaṃ durgandhasya sugandhitām /
Su.1.30.13cd gṛhṇīte vā+anyathā gandhaṃ śānte dīpe ca nīrujaḥ //
Su.1.30.14ab yo vā gandhānna jānāti gatāsuṃ taṃ vinirdiśet /
Su.1.30.14cd dvandvānyuṣṇahimādīni kālāvasthā diśastathā //
Su.1.30.15ab viparītena gṛhṇāti bhāvānanyāṃśca yo naraḥ /
Su.1.30.15cd divā jyotīṃṣi yaścāpi jvalitānīva paśyati //
Su.1.30.16ab rātrau sūryaṃ jvalantaṃ vā divā vā candravarcasam /
Su.1.30.16cd ameghopaplave yaśca śakracāpataḍidguṇān //
Su.1.30.17ab taḍittvato+asitān yo vā nirmale gagane ghanān /
Su.1.30.17cd vimānayānaprāsādairyaśca saṃkulamambaram //
Su.1.30.18ab yaścānilaṃ mūrtimantamantarikṣaṃ ca paśyati /
Su.1.30.18cd dhūmanīhāravāsobhirāvṛtāmiva medinīm //
Su.1.30.19ab pradīptamiva lokaṃ ca yo vā plutamivāmbhasā /
Su.1.30.19cd bhūmimaṣṭāpadākārāṃ lekhābhiryaśca paśyati //
Su.1.30.20ab na paśyati sanakṣatrāṃ yaścā devīmarundhatīm /
Su.1.30.20cd dhruvamākāśagaṅgāṃ vā taṃ vadanti gatāyuṣam //
Su.1.30.21ab jyotsnādarśoṣṇatoyeṣu chāyāṃ yaśca na paśyati /
Su.1.30.21cd paśyatyekāṅgahīnāṃ vā vikṛtāṃ vā+anyasattvajām //
Su.1.30.22ab śvakākakaṅkagṛdhṛāṇāṃ pretānāṃ yakṣarakṣasām /
Su.1.30.22cd piśācoraganāgānāṃ bhūtānāṃ vikṛtāmapi //
Su.1.30.23ab yo vā mayūrakaṇṭhābhaṃ vidhūmaṃ vahnimīkṣate /
Su.1.30.23cd āturasya bhavenmṛtyuḥ svastho vyādhimāvāpnuyāt //