aṣṭamo+adhyāyaḥ/
Su.5.8.1 athātaḥ kīṭakalpaṃ vyākhyāsyāmaḥ//
Su.5.8.2 yathovāca bhagavān dhanvantariḥ//
Su.5.8.3 sarpāṇāṃ śukraviṇmūtraśavapūtyaṇḍasaṃbhavāḥ/
vāyvagnyambuprakṛtayaḥ kīṭāstu vividhāḥ† smṛtāḥ//
Su.5.8.4 sarvadoṣaprakṛtibhiryuktāste pariṇāmataḥ/
kīṭatve+api †sughorāḥ syuḥ sarva eva caturvidhāḥ//
Su.5.8.5 kumbhīnasastuṇḍikerī śṛṅgī śatakulīrakaḥ/
ucciṭiṅgo+agnināmā ca cicciṭiṅgo mayūrikā//
Su.5.8.6 āvartakastathorabhraḥ sārikāmukhavaidalau/
śarāvakurdo+abhīrājiḥ paruṣaścitraśīrṣakaḥ†//
Su.5.8.7 śatabāhuśca yaścāpi raktarājiśca kīrtitaḥ/
aṣṭādaśeti vāyavyāḥ†
kīṭāḥ pavanakopanāḥ//
Su.5.8.8 tairbhavantīha daṣṭānāṃ rogā vātanimittajāḥ/
kauṇḍinyakaḥ kaṇabhako varaṭī patravṛścikaḥ//
Su.5.8.9 vināsikā brāhmaṇikā bindulo bhramarastathā/
bāhyakī picciṭaḥ kumbhī varcaḥkīṭo+arimedakaḥ//
Su.5.8.10 padmakīṭo dundubhiko makaraḥ śatapādakaḥ/
pañcālakaḥ pākamatsyaḥ †kṛṣṇatuṇḍo+atha gardabhī//
Su.5.8.11 klītaḥ kṛmisarārī ca yaścāpyutkleśakastathā/
ete hyagniprakṛtayaścaturviṃśatireva ca//
Su.5.8.12 tairbhavantīha daṣṭānāṃ rogāḥ
pittanimittajāḥ/
viśvambharaḥ pañcaśuklaḥ †pañcakṛṣṇo+atha kokilaḥ//
Su.5.8.13 saireyakaḥ pracalako valabhaḥ kiṭibhastathā/
sūcīmukhaḥ kṛṣṇagodhā yaśca kāṣāyavāsikaḥ//
Su.5.8.14 kīṭo gardabhakaścaiva† tathā troṭaka eva
ca/
trayodaśaite saumyāḥ syuḥ kīṭāḥ śleṣmaprakopaṇāḥ//
Su.5.8.15 tairbhavantīha daṣṭānāṃ rogāḥ
kaphanimittajāḥ/
tuṅgīnāso vicilakastālako vāhakastathā//
Su.5.8.16 koṣṭhāgārī krimikaro yaśca maṇḍalapucchakaḥ/
tuṇḍanābhaḥ(tuṅganābhaḥ) sarṣapiko valguliḥ śambukastathā//
Su.5.8.17 agnikīṭaśca vijñeyā dvādaśa prāṇanāśanāḥ/
tairbhavantīha daṣṭānāṃ vegajñānāni sarpavat//
Su.5.8.18 tāstāśca vedanāstīvrā rogā vai sānnipātikāḥ/
kṣarāgnidagdhavaddaṃśo raktapītasitāruṇaḥ//
Su.5.8.19 jvarāṅgamardaromāñcavedanābhiḥ samanvitaḥ/
chardyatīsāratṛṣṇāśca dāho mūrcchā vijṛmbhikā//
Su.5.8.20 vepathuśvāsahikkāśca dāhaḥ śītaṃ ca dāruṇam/
piḍakopacayaḥ śopho granthayo maṇḍalāni ca//
Su.5.8.21 dadravaḥ karṇikāścaiva visarpāḥ kiṭibhāni
ca/
tairbhavantīha daṣṭānāṃ yathāsvaṃ cāpyupadravāḥ//
Su.5.8.22 ye+anye teṣāṃ viśeṣāstu tūrṇaṃ teṣāṃ
samādiśet/
dūṣīviṣaprakopācca tathaiva viṣalepanāt//
Su.5.8.23 liṅgaṃ tīkṣṇaviṣeṣvetacchṛṇu
mandaviṣeṣvataḥ/
prasekārocakacchardiśirogauravaśītakāḥ//
Su.5.8.24 piḍakākoṭhakaṇḍūnāṃ †janma
doṣavibhāgataḥ/
yogairnānāvidhaireṣāṃ cūrṇāni garamādiśet//
Su.5.8.25
†dūṣīviṣaprakārāṇāṃ
tathā cāpyanulepanāt/
ekajātīnatastūrdhvaṃ kīṭān vakṣyāmi bhedataḥ//
Su.5.8.26 sāmānyato daṣṭaliṅgaiḥ sādhyāsādhyakrameṇa
ca/
†trikaṇṭaḥ kariṇī
cāpi hastikakṣo+aparājitaḥ/
catvāra ete kaṇabhā vyākhyātāstīvravedanāḥ//
Su.5.8.27 tairdaṣṭasya śvayathuraṅgamardo gurutā gātrāṇāṃ
daṃśaḥ kṛṣṇaśca bhavati//
Su.5.8.28
†pratisūryakaḥ,
piṅgābhāso, bahuvarṇo, †nirūpamo godhereka iti pañca godherakāḥ†; tairdaṣṭasya
śopho dāharujau ca bhavataḥ, godherakeṇaitadeva granthiprādurbhāvo
jvaraśca//
Su.5.8.29
†galagolikā śvetā,
kṛṣṇā, raktarājī, raktamaṇḍalā, sarvaśvetā, sarṣapiketyevaṃ ṣaṭ;
tābhirdaṣṭe sarṣapikāvarjaṃ dāhaśophakledā bhavanti, sarṣapikayā
hṛdayapiḍā+atisāraśca, tāsu madhye sarṣapikā prāṇaharī//
Su.5.8.30 śatapadyastu paruṣā, kṛṣṇā, citrā, kapilā,
pītikā, raktā, śvetā, agniprabhā, ityaṣṭau; tābhirdaṣṭe śopho vedanā
dāhaśca hṛdaye, śvetāgniprabhābhyāmetadeva dāho mūrcchā cātimātraṃ
śvetapiḍakotpattiśca//
Su.5.8.31 maṇḍūkāḥ kṛṣṇaḥ, sāraḥ, kuhako, harito, rakto,
yavavarṇābho, bhṛkuṭī, koṭikaścetyaṣṭau; tairdaṣṭasya daṃśe
kaṇḍūrbhavati pītaphenāgamaśca vaktrāt, bhṛkuṭīkoṭikābhyāmetadeva
dāhaśchardirmūrcchā cātimātram//
Su.5.8.32 viśvambharābhirdaṣṭe daṃśaḥ sarṣapākārābhiḥ
piḍakābhiḥ sarujābhiścīyate, śītajvarārtaśca puruṣo bhavati//
Su.5.8.33 ahiṇḍukābhirdaṣṭe todadāhakaṇḍuścayathavo
bhavanti mohaśca; kaṇḍūmakābhirdaṣṭe
pītāṅgaśchardyatīsārajvarādibhirabhihanyate; śūkavṛntābhirdaṣṭe
kaṇḍūkoṭhāḥ pravardhante śūkaṃ cātra lakṣyate//
Su.5.8.34 pipīlikāḥ sthūlaśīrṣā, saṃvāhikā, brahmaṇikā,
aṅgulikā; kapilikā, citravarṇeti ṣaṭ; tābhirdaṣṭe† daṃśe
śvayathuragnisparśavaddāhaśophau bhavataḥ//
Su.5.8.35 makṣikāḥ kāntārikā, kṛṣṇā, piṅgalā, madhūlikā,
kāṣāyī, sthāliketyevaṃ ṣaṭ; tābhirdaṣṭasya kaṇḍuśophadāharujo bhavanti,
sthālikākāṣāyībhyāmetadeva śyāvapiḍakotpattirupadravāśca jvarādayo
bhavanti, kāṣāyī sthālikā ca prāṇahare†//
Su.5.8.36 maśakāḥ sāmudraḥ, parimaṇḍalo, hastimaśakaḥ,
kṛṣṇaḥ, pārvatīya iti pañca; tairdaṣṭasya tīvrā kaṇḍūrdaṃśaśophaśca,
pārvatīyastu kīṭaiḥ prāṇaharaistulyalakṣaṇaḥ//
Su.5.8.37 nakhāvakṛṣṭe+atyarthaṃ piḍakādāhapākā
bhavanti/
jalaukasāṃ daṣṭalakṣaṇamuktaṃ cikitsitaṃ ca//
Su.5.8.38 bhavanti cātra godherakaḥ sthālikā ca ye ca
śvetāgnisaprabhe/
bhṛkuṭī koṭikaścaiva na sidhyantyekajātiṣu//
Su.5.8.39 śavamūtrapurīṣaistu saviṣairavamarśanāt/
syuḥ kaṇḍūdāhakoṭhāruḥpiḍakātodavedanāḥ//
Su.5.8.40 prakledavāṃstathā srāvo bhṛśaṃ
saṃpācayettvacam/
digdhaviddhakriyāstatra yathāvadavacārayet//
Su.5.8.41 nāvasannaṃ na cotsannamatisaṃrambhavedanam/
daṃśādau viparītārti kīṭadaṣṭaṃ subādhakam//
Su.5.8.42 daṣṭānugraviṣaiḥ kīṭaiḥ sarpavat
samupācaret/
trividhānāṃ tu pūrveṣāṃ† traividhyena kriyā hitāḥ//
Su.5.8.43 svedamālepanaṃ sekaṃ coṣṇamatrāvacārayet/
anyatra mūrcchitāddaṃśāt pākakothaprapīḍitāt//
Su.5.8.44 viṣaghnaṃ ca vidhiṃ sarvaṃ †bahuśaḥ śodhanāni
ca/
śirīṣakaṭukākuṣṭhavacārajanisaindhavaiḥ†//
Su.5.8.45 kṣīramajjavasāsarpiḥśuṇṭhīpippalidāruṣu/
utkārikā sthirādau vā sukṛtā svedane hitā//
Su.5.8.46 na svedayeta cādaṃśaṃ dhūmaṃ vakṣyāmi
vṛścike/
agadānekajātīṣu pravakṣyāmi pṛthak pṛthak//
Su.5.8.47 kuṣṭhaṃ vakraṃ vacā pāṭhā bilvamūlaṃ
suvarcikā/
gṛhadhūmaṃ haridre dve trikaṇṭakaviṣe hitāḥ//
Su.5.8.48 rajanyāgāradhūmaśca vakraṃ kuṣṭhaṃ
palāśajam/
galagolikadaṣṭānāmagado viṣanāśanaḥ//
Su.5.8.49 kuṅkumaṃ tagaraṃ śigru padmakaṃ
rajanīdvayam/
agado jalapiṣṭo+ayaṃ śatapadviṣanāśanaḥ//
Su.5.8.50 meṣaśṛṅgī vacā pāṭhā niculo rohiṇī jalam/
sarvamaṇḍūkadaṣṭānāmagado+ayaṃ viṣāpahaḥ//
Su.5.8.51
†dhavāśvagandhātibalābalāsātiguhāguhāḥ/
viśvambharābhidaṣṭānāmagado+ayaṃ viṣāpahaḥ//
Su.5.8.52 śirīṣaṃ tagaraṃ kuṣṭhaṃ śāliparṇī sahā niśe/
ahiṇḍukābhirdaṣṭānāmagado viṣanāśanaḥ//
Su.5.8.53 kaṇḍūmakābhirdaṣṭānāṃ rātrau śītāḥ kriyā
hitāḥ/
divā te naiva sidhyanti sūryaraśmibalārditāḥ//
Su.5.8.54 vakraṃ kuṣṭhamapāmārgaḥ
śūkavṛntaviṣe+agadaḥ/
bhṛṅgasvarasapiṣṭā vā kṛṣṇavalmīkamṛttikā//
Su.5.8.55 pipīlikābhirdaṣṭānāṃ makṣikāmaśakaistathā/
gomūtreṇa yuto lepaḥ kṛṣṇavalmīkamṛttikā//
Su.5.8.56 nakhāvaghṛṣṭasaṃjāte śophe bhṛṅgaraso hitaḥ†/
pratisūryakadaṣṭānāṃ sarpadaṣṭavadāceret/
trividhā vṛścikāḥ proktā mandamadhyamahāviṣāḥ//
Su.5.8.57 gośakṛtkothajā mandā madhyāḥ
kāṣṭheṣṭikodbhavāḥ/
sarpakothodbhavāstīkṣṇā ye cānye viṣasaṃbhavāḥ//
Su.5.8.58 mandā dvādaśa madhyāstu trayaḥ
pañcadaśottamāḥ/
daśa viṃśatirityete saṃkhyayā parikīrtitāḥ//
Su.5.8.59 kṛṣṇaḥ śyāvaḥ karburaḥ †pāṇḍuvarṇo
gomūtrābhaḥ †karkaśo mecakaśca/
†pīto dhūmro
romaśaḥ śāḍvalābho raktaḥ śvetenodareṇeti mandāḥ†//
Su.5.8.60 yuktāścaite vṛścikāḥ pucchadeśe syurbhūyobhiḥ
parvabhiścetarebhyaḥ/
ebhirdaṣṭe vedanā vepathuśca gātrastambhaḥ kṛṣṇaraktāgamaśca//
Su.5.8.61 śākhādaṣṭe vedanā cordhvameti dāhasvedau
daṃśaśopho jvaraśca/
raktaḥ pītaḥ kāpilenodareṇa sarve dhūmrāḥ parvabhiśca tribhiḥ syuḥ//
Su.5.8.62 ete mūtroccārapūtyaṇḍajātā madhyā
jñeyāstriprakāroragāṇām/
yasyaiteṣāmanvayādyaḥ prasūto doṣotpattiṃ tatsvarūpāṃ sa kuryāt//
Su.5.8.63 jihvāśopho †bhojanasyāvarodho
mūrcchā cogrā madhyavīryābhidaṣṭe†/
śvetaścitraḥ śyāmalo lohitābho† raktaḥ śveto raktanīlodarau ca//
Su.5.8.64
†pīto+arakto
nīlapīto+aparastu rakto nīlo nīlaśuklastathā ca/
rakto babhruḥ pūrvavaccaikaparvā yaścāparvā parvaṇī dve ca yasya//
Su.5.8.65 nānārūpā varṇataścāpi ghorā jñeyāścaite vṛścikāḥ
prāṇacaurāḥ†/
janmaiteṣāṃ sarpakothāt pradiṣṭaṃ dehebhyo vā ghātitānāṃ viṣeṇa//
Su.5.8.66 ebhirdaṣṭe sarpavegapravṛttiḥ
sphoṭotpattirbhrāntidāhau jvaraśca/
khebhyaḥ kṛṣṇaṃ śoṇitaṃ yāti tīvraṃ tasmāt† prāṇaistyajyate
śīghrameva//
Su.5.8.67 ugramadhyaviṣairdaṣṭaṃ cikitset
sarpadaṣṭavat/
ādaṃśaṃ sveditaṃ cūrṇaiḥ pracchitaṃ pratisārayet//
Su.5.8.68 rajanīsaindhavavyoṣaśirīṣaphalapuṣpajaiḥ/
mātuluṅgāmlagomūtrapiṣṭaṃ ca surasāgrajam//
Su.5.8.69 lepe svede sukhoṣṇaṃ ca gomayaṃ hitamiṣyate/
pāne kṣaudrayutaṃ †sarpiḥ kṣīraṃ vā bahuśarkaram//
Su.5.8.70 daṃśaṃ mandaviṣāṇāṃ tu cakratailena secayet/
vidārīgaṇasiddhena sukhoṣṇenāthavā punaḥ//
Su.5.8.71 kuryāccotkārikāsvedaṃ viṣaghnairupanāhayet†/
guḍodakaṃ vā suhimaṃ cāturjātakasaṃyutam//
Su.5.8.72 pānamasmai pradātavyaṃ kṣīraṃ vā saguḍaṃ
himam/
śikhikukkuṭabarhāṇi saindhavaṃ tailasarpiṣī//
Su.5.8.73 dhūmo hanti prayuktastu śīghraṃ vṛścikajaṃ
viṣam/
kusumbhapuṣpaṃ rajanī niśā vā kodravaṃ tṛṇam//
Su.5.8.74 ebhirghṛtāktairdhūpastu pāyudeśe prayojitaḥ/
nāśayedāśu kīṭotthaṃ vṛścikasya ca yadviṣam//
Su.5.8.75 lūtāviṣaṃ ghoratamaṃ durvijñeyatamaṃ ca tat/
†duścikitsyatamaṃ
cāpi bhiṣagbhirmandabuddhibhiḥ//
Su.5.8.76 saviṣaṃ nirviṣaṃ caitadityevaṃ pariśaṅkite/
viṣaghnameva kartavyamavirodhi yadauṣadham//
Su.5.8.77 agadānāṃ hi saṃyogo viṣajuṣṭasya yujyate/
nirviṣe mānave yukto+agadaḥ saṃpadyate+asukham//
Su.5.8.78 tasmāt †sarvaprayatnena jñātavyo viṣaniścayaḥ/
ajñātvā viṣasadbhāvaṃ bhiṣagvyāpādayennaram//
Su.5.8.79 prodbhidyamānastu yathā+aṅkureṇa na vyaktajātiḥ
pravibhāti vṛkṣaḥ/
tadvaddurālakṣyatamaṃ hi tāsāṃ viṣaṃ śarīre pravikīrṇamātram//
Su.5.8.80 īṣatsakaṇḍu pracalaṃ sakoṭhamavyaktavarṇaṃ
prathame+ahani syāt/
anteṣu śūnaṃ parinimnamadhyaṃ pravyaktarūpaṃ ca dine dvitīye//
Su.5.8.81 tryaheṇa taddarśayatīha rūpaṃ viṣaṃ
caturthe+ahani kopameti/
ato+adhike+ahni prakaroti jantorviṣaprakopaprabhavān vikārān//
Su.5.8.82 ṣaṣṭhe dine viprasṛtaṃ tu sarvān marmapradeśān
bhṛśamāvṛṇoti/
tat saptame+atyarthaparītagātraṃ vyāpādayenmartyamatipravṛddham//
Su.5.8.83 yāstīkṣṇacaṇḍograviṣā hi lūtāstāḥ saptarātreṇa
naraṃ nihanyuḥ/
ato+adhikenāpi nihanyuranyā yāsāṃ viṣaṃ madhyamavīryamuktam//
Su.5.8.84 yāsāṃ kanīyo viṣavīryamuktaṃ tāḥ pakṣamātreṇa
vināśayanti/
tasmāt prayatnaṃ bhiṣagatra kuryādādaṃśapātādviṣaghātiyogaiḥ//
Su.5.8.85 viṣaṃ tu lālānakhamūtradaṃṣṭrārajaḥpurīṣairatha
cendriyeṇa/
saptaprakāraṃ visṛjanti lūtāstadugramadhyāvaravīryayuktam//
Su.5.8.86 sakaṇḍukoṭhaṃ sthiramalpamūlaṃ lālākṛtaṃ
mandarujaṃ vadanti/
śophaśca kaṇḍūśca pulālikā† ca dhūmāyanaṃ caiva nakhāgradaṃśe//
Su.5.8.87 daṃśaṃ tu mūtreṇa sakṛṣṇamadhyaṃ
saraktaparyanmavehi dīrṇam/
daṃṣṭrābhirugraṃ kaṭhinaṃ vivarṇaṃ jānīhi daṃśaṃ sthiramaṇḍalaṃ ca//
Su.5.8.88 rajaḥpurīṣendriyajaṃ hi viddhi sphoṭaṃ
vipakvāmalapīlupāṇḍum/
etāvadetat samudāhṛtaṃ tu vakṣyāmi lūtāprabhavaṃ purāṇam//
Su.5.8.89 sāmānyato daṣṭamasādhyasādhyaṃ cikitsitaṃ cāpi
yathāviśeṣam/
Su.5.8.90 viśvāmitro nṛpavaraḥ kadācidṛṣisattamam/
vaśiṣṭhaṃ kopayāmāsa gatvā++āśramapadaṃ kila//
Su.5.8.91 kupitasya munestasya lalāṭāt svedabindavaḥ/
apatan darśanādeva †svestatsamatejasaḥ//
Su.5.8.92 tṛṇe maharṣiṇā lūne dhenvarthaṃ saṃbhṛte+api
ca/
tato jātāstvimā ghorā nānārūpā mahāviṣāḥ/
apakārāya vartante nṛpasādhanavāhane//
Su.5.8.93 yasmāllūnaṃ tṛṇaṃ prāptā muneḥ
prasvedabindavaḥ/
tasmāllūteti bhāṣyante saṅkhyayā tāśca ṣoḍaśa//
Su.5.8.94 kṛcchrasādhyāstathā+asādhyā lūtāstu
dvividhāḥsmṛtāḥ/
tasmāmaṣṭau kṛcchrasādhyā varjyāstāvatya eva tu//
Su.5.8.95 trimaṇḍalā tathā śvetā kapilā pītikā tathā/
ālamūtraviṣā raktā kasanā cāṣṭamī smṛtā//
Su.5.8.96 tābhirdaṣṭe śiroduḥkhaṃ kaṇḍūrdaṃśe ca
vedanā/
bhavanti ca viśeṣeṇa gadāḥ ślaiṣmikavātikāḥ//
Su.5.8.97 sauvarṇikā lājavarṇā jālinyeṇīpadī tathā/
kṛṣṇā+agnivarṇā kākāṇḍā mālāguṇā+aṣṭamī tathā//
Su.5.8.98 tābhirdaṣṭe daṃśakothaḥ pravṛttiḥ kṣatajasya
ca/
jvaro dāho+astisāraśca gadāḥ syuśca tridoṣajāḥ//
Su.5.8.99 piḍakā vividhākārā maṇḍalāni mahānti ca/
mahānto mṛdavaḥ śophā raktāḥ śyāvāścalāstathā//
Su.5.8.100 sāmānyaṃ sarvalūtānāmetadādaṃśalakṣaṇam/
viśeṣalakṣaṇaṃ tāsāṃ vakṣyāmi sacikitsitam//
Su.5.8.101 trimaṇḍalāyā daṃśe+asṛk kṛṣṇaṃ sravati
dīryate/
bādhiryaṃ kaluṣā dṛṣṭistathā dāhaśca netrayoḥ//
Su.5.8.102 tatrārkamūlaṃ rajanī nākulī pṛśniparṇikā/
pānakarmaṇi śasyante nasyālepāñjaneṣu ca//
Su.5.8.103 śvetāyāḥ piḍakā daṃśe śvetā kaṇḍūmatī
bhavet/
dāhamūrcchājvaravatī visarpakledarukkarī//
Su.5.8.104 tatra candanarāsnailāhareṇunalavañjulāḥ/
kuṣṭhaṃ lāmajjakaṃ vakraṃ naladaṃ cāgado hitaḥ//
Su.5.8.105 ādaṃśe piḍakā tāmrā kapilāyāḥ sthirā
bhavet/
śiraso gauravaṃ dāhastimiraṃ bhrama eva ca//
Su.5.8.106 tatra padmakakuṣṭhailākarañjakakubhatvacaḥ/
sthirārkaparṇyapāmārgadūrvābrāhmyo viṣāpahāḥ//
Su.5.8.107 ādaṃśe pītikāyāstu piḍakā pītikā sthirā/
bhavecchardirjvaraḥ śūlaṃ mūrdhni rakte tathā+akṣiṇī//
Su.5.8.108 tatreṣṭāḥ kuṭajośīratuṅgapadmakavañjulāḥ/
śirīṣakiṇihīśelukadambakakubhatvacaḥ//
Su.5.8.109 raktamaṇḍanibhe daṃśe piḍakāḥ sarṣapā iva/
jāyante tāluśoṣaśca dāhaścālaviṣārdite//
Su.5.8.110 tatra priyaṅguhrīberakuṣṭhalāmajjavañjulāḥ/
agadaḥ śatapuṣpā ca sapippalavaṭāṅkurāḥ//
Su.5.8.111 pūtirmūtraviṣādaṃśo visarpī kṛṣṇaśoṇitaḥ/
kāsaśvāsavamīmūrcchājvaradāhasamanvitaḥ//
Su.5.8.112 manaḥśilālamadhukakuṣṭhacandanapadmakaiḥ/
madhumiśraiḥ salāmajjairagadastatra kīrtitaḥ//
Su.5.8.113 āpāṇḍupiḍako daṃśo dāhakledasamanvitaḥ/
raktāyā raktaparyanto vijñeyo raktasaṃyutaḥ//
Su.5.8.114 kāryastatrāgadastoyacandanośīrapadmakaiḥ/
tathaivārjunaśelubhyāṃ tvagbhirāmrātakasya ca//
Su.5.8.115 picchilaṃ kasanādaṃśādrudhiraṃ śītalaṃ
sravet/
kāsaśvāsau ca tatroktaṃ raktalūtāckitsitam//
Su.5.8.116 purīṣagandhiralpāsṛk kṛṣṇāyā daṃśa eva tu/
jvaramūrcchāvamīdāhakāsaśvāsasamanvitaḥ//
Su.5.8.117 tatrailāvakrasarpākṣīgandhanākulicandanaiḥ/
mahāsugandhisāhitaiḥ pratyākhyāyāgadaḥ smṛtaḥ//
Su.5.8.118 daṃśe dāho+agnivaktrāyāḥ srāvo+atyarthaṃ
jvarastathā/
†coṣakaṇḍūromaharṣā
dāhavisphoṭasaṃyutaḥ//
Su.5.8.119 kṛṣṇāpraśamanaṃ cātra pratyākhyāya
prayojayet/
sārivośīrayaṣṭyāhvacandanotpalapadmakam//
Su.5.8.120 sarvāsāmeva yuñjīta viṣe śleṣmātakatvacam/
bhiṣak sarvaprakāreṇa tathā cākṣīvapippalam//
Su.5.8.121 kṛcchrasādhyaviṣā hyaṣṭau proktā dve ca
yadṛcchayā/
avāryaviṣavīryāṇāṃ lakṣaṇāni nibodha me//
Su.5.8.122 dhyāmaḥ sauvarṇikādaṃśaḥ sapheno
matsyagandhakaḥ/
śvāsaḥ kāso jvarastṛṣṇā mūrcchā cātra sudāruṇā//
Su.5.8.123 ādaṃśe lājavarṇāyā dhyāmaṃ pūti sravedasṛk/
dāho mūrcchā+atisāraśca †śiroduḥkhaṃ ca jāyate//
Su.5.8.124 ghoro daṃśastu jālinyā rājimānavakīryate/
stambhaḥ śvāsastamovṛddhistāluśoṣaśca jāyate//
Su.5.8.125 eṇīpadmāstathā daṃśo bhavet kṛṣṇatilākṛtiḥ/
†tṛṣṇāmūrcchājvaracchardikāsaśvāsasamanvitaḥ//
Su.5.8.126 daṃśaḥ kākāṇḍikādaṣṭe
pāṇḍurakto+ativedanaḥ/
tṛṇmūrcchāśvāsahṛdrogahikkākāsāḥ syuruccritāḥ//
Su.5.8.127 rakto mālāguṇādaṃśo dhūmagandho+ativedanaḥ/
bahudhā ca viśīryeta dāhamūrcchājvarānvitaḥ//
Su.5.8.128 asādhyāsvapyabhihitaṃ pratyākhyāyāśu
yojayet/
doṣocchrāyaviśeṣeṇa dāhacchedavivarjitam//
Su.5.8.129 sādhyābhirābhirlūtābhirdaṣṭamātrasya† dehinaḥ/
vṛddhipatreṇa matimān samyagādaṃśamuddharet//
Su.5.8.130 amarmaṇi vidhānajño varjitasya jvarādibhiḥ/
daṃśasyotkartanaṃ kuyādalpaśvayathukasya ca//
Su.5.8.131
madhusaindhavasaṃyuktairagadairlepayettataḥ/
priyaṅgurajanīkuṣṭhasamaṅgāmadhukaistathā//
Su.5.8.132 sārivāṃ madhukaṃ drākṣāṃ payasyāṃ
kṣīramoraṭam/
vidārīgokṣurakṣaudramadhukaṃ pāyayeta vā//
Su.5.8.133 kṣīriṇāṃ tvakkaṣāyeṇa suśītena ca secayet/
upadravān yathādoṣaṃ viṣaghnaireva sādhayet//
Su.5.8.134 nasyāñjanābhyañjanapānadhūmaṃ tathā+avapīḍaṃ
kavalagrahaṃ ca/
saṃśodhanaṃ cobhayataḥ pragāḍhaṃ kuryātsirāmokṣaṇameva cātra//
Su.5.8.135 kīṭadaṣṭavraṇān sarvānahidaṣṭavraṇānapi/
†ādāhapākāttān
sarvāñcikitsedduṣṭavadbhiṣag//
Su.5.8.136 vinivṛtte tataḥ śophe karṇikāpātanaṃ hitam/
nimbapatraṃ trivṛddantī kusumbhaṃ kusumaṃ madhu//
Su.5.8.137 gugguluḥ saindhavaṃ kiṇvaṃ varcaḥ pārāvatasya
ca/
viṣavṛddhikaraṃ cānnaṃ hitvā saṃbhojanaṃ hitam//
Su.5.8.138 viṣebhyaḥ khalu sarvebhyaḥ karṇikāmarujāṃ
sthirām/
pracchayitvā madhūnmiśraiḥ śodhanīyairupācaret//
Su.5.8.139 saptaṣaṣṭhasya kīṭānāṃ
śatasyaitadvibhāgaśaḥ/
daṣṭalakṣaṇamākhyātaṃ cikitsā cāpyanantaram//
Su.5.8.140 saviṃśamadhyāyaśatametaduktaṃ vibhāgaśaḥ/
ihoddiṣṭānanirdiṣṭānarthān vakṣyāmyathottare//
Su.5.8.141 sanātanatvādvedānāmakṣaratvāttathaiva ca/
tathā dṛṣṭaphalatvācca hitatvādapi dehinām//
Su.5.8.142 vāksamūhārthavistārāt pūjitatvācca
dehibhiḥ/
cikitsitāt puṇyatamaṃ na kiṃcidapi śuśrumaḥ//
Su.5.8.143 ṛṣerindraprabhāvasyāmṛtayonerbhiṣagguroḥ/
dhārayitvā tu vimalaṃ mataṃ paramasaṃmatam/
uktāhārasamācāra iha pretya ca modate//
iti suśrutasaṃhitāyāṃ kalpasthāne kiṭakalpo
nāmāṣṭamo+adhyāyaḥ//8//