aṣṭamo+adhyāyaḥ/
Su.3.8.1 athātaḥ sirāvyadhavidhiśārīraṁ vyākhyāsyāmaḥ//
Su.3.8.2 yathovāca bhagavān dhanvantariḥ//
Su.3.8.3 bālasthavirarūkṣakṣatakṣīṇabhīrupariśrāntamadyādhvastrīkarṣitavamitaviriktāsthāpitānuvāsitajāgaritaklībakṛśagārbhiṇīnāṁ kāsaśvāsaśoṣapravṛddhajvarākṣepakapakṣāghātopavāsapipāsāmūrcchāprapīḍitānāṁ ca sirāṁ na vidhyet, yāścāvyadhyāḥ, vyadhyāścādṛṣṭāḥ, dṛṣṭāścāyantritāḥ, yantritāścānutthitā iti//
Su.3.8.4 śoṇitāvasekasādhyāśca ye vikārāḥ prāgabhihitāsteṣu cāpakveṣvanyeṣu cānukteṣu yathābhyāsaṁ yathānyāyaṁ ca sirāṁ vidhyet//
Su.3.8.5 pratiṣiddhānāmapi ca viṣopasargātyayikeṣu sirāvyadhanamapratiṣiddham//
Su.3.8.6 tatra snigdhasvinnamāturaṁ yathādoṣapratyanīkaṁ dravaprāyamannaṁ bhuktavantaṁ yavāgūṁ †pītavantaṁ[†'pratipītaṁ' iti pā+] vā yathākālamupasthāpyāsīnaṁ sthitaṁ cā prāṇānabādhamāno vastrapaṭṭacarmāntarvalkalalatānāmanyatamena yantrayitvā nātigāḍhaṁ nātiśithilaṁ śarīrapradeśamāsādya prāptaṁ †śastramādāya[†'yathoktaṁ śastraṁ gṛhītvā' iti pāṭhāntaram/] sirāṁ vidhyet//
Su.3.8.7 naivātiśīte nātyuṣṇe na pravāte na cābhrite// sirāṇāṁ vyadhanaṁ kāryamaroge vā kadācana//
Su.3.8.8 tatra vyadhyasiraṁ puruṣaṁ pratyādityamukhamaratnimātrocchrite upaveśyāsane †sakthnorākuñcitayorniveśya[†'sakthnorākuñcitayorupari kurparasandhidvayaṁ niveśya' iti pā+] kūrparau sandhidvayasyopari hastāvantargūḍhāṅguṣṭhakṛtamuṣṭīmanyayoḥ sthāpayitvā yantraṇaśāṭakaṁ grīvāmuṣṭyorupari parikṣipyānyena puruṣeṇa paścātsthitena vāmahastenottānena śāṭakāntadvayaṁ grāhayitvā tato vaidyo brūyāt---dakṣiṇahastena sirotthāpanārthaṁ ca †yantraṁ[†'yantraṁ pīḍayoti'+apṛṣṭhamadhye ca pīḍayet' iti pā+] pṛṣṭhamadhye pīḍayeti, karmapuruṣaṁ ca vāyupūrṇamukhaṁ †sthāpayet93; eṣauttamāṅgagatānāmantarmukhavarjānāṁ sirāṇāṁ nyadhane yantraṇavidhiḥ/ tatra pādamīṣatsaṁkucitamuccaiḥ kṛtvā vyadhyasirapādaṁ jānusandheradhaḥ śāṭakenāveṣṭya †hastābhyāṁ[†'hastābhyāṁ vā prapīḍya gulphaṁ' iti pā+] prapīḍyāgulphaṁ vyadhyapradeśasyopari caturaṅgule plotādīnāmanyatamena baddhvā vā pādasirāṁ vidhyet/ athopariṣṭāddhastau gūḍhāṅguṣṭhakṛtamuṣṭī samyagāsane sthāpayitvā sukhopaviṣṭasya pūrvavadyantraṁ baddhvā hastasirāṁ vidhyet/ gṛdhrasīviśvācyoḥ saṅkucitajānukūrparasya/ śroṇīpṛṣṭhaskandheṣūnnāmitapṛṣṭhasyāvākśiraskasyopaviṣṭasya visphūrjitapṛṣṭhasya vidhyet/ udarorasoḥ prasāritoraskasyonnāmitaśiraskasya visphūrjitadehasya/ bāhubhyāmavalambamānadehasya pārśvayoḥ/ avanāmitameḍhrasya meḍhre/ unnamitavidaṣṭajihvāgrasyādhojihvāyām/ ativyātānanasya tāluni dantamūleṣu ca/ evaṁ †yantropāyānanyāṁśca94 sirotthāpanahetūn buddhyā+avekṣya śarīravaśena vyādhivaśena ca vidadhyāt//
Su.3.8.9 māṁsaleṣvavakāśeṣu yavamātraṁ śastraṁ nidadhyāt, ato+†anyeṣvardhayavamātraṁ95 vrīhimātraṁ vā vrīhimukhena, asthnāmupari kuṭhārikayā vidhyedardhayavamātram//
Su.3.8.10 bhavanti cātra/ vyabhre varṣāsu vidhyeta(ttu) grīṣmakāle tu śītale// hemantakāle madhyāhne śastrakālāstrayaḥ smṛtāḥ//
Su.3.8.11 samyakśastranipātena dhārayā yā sravedasṛk// muhūrtaṁ ruddhā tiṣṭhecca suviddhāṁ tāṁ vinirdiśet//
Su.3.8.12 yathā kusumbhapuṣpebhayaḥ pūrvaṁ sravati pītikā// tathā sirāsu viddhāsu duṣṭamagre pravartate//
Su.3.8.13 mūrcchitasyātibhītasya śrāntasya tṛṣitasya ca // na vahanti sirā viddhāstathā+anutthitayantritāḥ//
Su.3.8.14 kṣīṇasya bahudoṣasya mūrcchayā+†abhihatasya96 ca// bhūyo+aparāhṇe visrāvyā †sā+aparedyustryahe+api vā97//
Su.3.8.15 raktaṁ saśeṣadoṣaṁ tu kuryādapi vicakṣaṇaḥ// na †cātiprasrūtaṁ98 kuryāccheṣaṁ saṁśamanairjayet//
Su.3.8.16 balino bahudoṣasya vayaḥsthasya śarīriṇaḥ// paraṁ pramāṇamicchanti prasthaṁ śoṇitamokṣaṇe//
Su.3.8.17 tatra †pādadāhapādaharṣāvabāhukacippavisarpavātaśoṇitavātakaṇṭakavicarcikāpādadārīprabhṛtiṣu kṣipramarmaṇa upariṣṭād dvyaṅgule vrīhimukhena sirāṁ vidhyet,[†'kenacidatrāvabāhuko+api paṭhyate, tatra samīcīnaṁ, pratikāravidhāvasya vyadhena jihāsitatvāt'iti hārāṇacandraḥ/+acippa'iti kvacinna paṭhyate/], ślīpade taccikitsite yathā vakṣyate, kroṣṭukaśiraḥkhañjapaṅulavātavedanāsu jaṅghāyāṁ gulphasyopari caturaṅgule, apacyāmindrabasteradhastād dvyaṅgule, jānusandheruparyadho vā caturaṅgule gṛdhrasyāṁ, ūrumūlasaṁśritāṁ galagaṇḍe, etenetarasakthi bāhū ca vyākhyātau; viśeṣatastu vāmabāhau kūrparasandherabhyantarato bāhūmadhye plīhni kaniṣṭhikānāmikayormadhye vā, evaṁ dakṣiṇabāhau †yakṛdākhye99(†kaphodare ca, [†'atra+ayakṛddāsye kaphodare ca' ityanākaraḥ pāṭhaḥ, kaphodare sirāvyadhasyānupayogāt'iti hārāṇacandraḥ]) etāmeva ca kāsaśvāsayorapyādiśanti, gṛdhrasyāmiva viśvācyāṁ, śroṇiṁ prati samantād dvyaṅgule pravāhikāyāṁ śūlinyāṁ, parivartikopadaṁśaśūkadoṣaśukravyāpatsu meḍhramadhye, (vṛṣaṇayoḥ pārśve mūtravṛddhyāṁ, nābheradhaścaturaṅgule sevanyāṁ vāmapārśve †dakodare, [†'aho guroraśrutasuśrutaḥ kaścit mūtravṛddhyāṁ dakodare ca doṣodakāvasecanārthaṁ vidhitsite vyadhane eva sirāvyadhau manyamāno+atra+avṛṣaṇayoḥ pārśve mūtravṛddhyāṁ' tathā+anābheścaturaṅgule sevanyā vāmapārśve dakodare'ityaśrutapūrvamasamañjasamācakṣāṇaḥ svasyaivāśrutatvamadṛṣṭakarmatvamasthānavāditvena purvyadhyasiratvaṁ cākhyāpayatīti' iti hārāṇacandraḥ/]) vāmapārśve kakṣāstanayorantare+antarvidradhau pārśvaśūle †ca[†asyāgra+aetāmeva kaphodare vāmapārśve'ityadhikaṁ paṭhyate kvacitpustake], bāhuśoṣāvabāhukayorapyeke vadantyaṁsayorantare, trikasandhimadhyagatāṁ tṛtīyake, adhaḥskandhasandhigatāmanyatarapārśvasaṁsthitāṁ caturthake, hanusandhimadhyagatāmapasmāre, śaṅkhakeśāntasandhigatāmuro+apāṅgalalāṭeṣu conmāde, jihvārogeṣvadhojihvāyāṁ dantavyādhiṣu ca, tāluni tālvyeṣu, karṇayorupari samantāt karṇaśūle tadrogeṣu ca, gandhāgrahaṇe vāsārogeṣu ca nāsāgre, timirākṣipākaprabhṛtiṣvakṣyāmayeṣūpanāsike lālāṭyāmapāṅgyāṁ vā, etā eva ca śirorogādhimanthaprabhṛtiṣu rogeṣviti//
Su.3.8.18 ata ūrdhvaṁ duṣṭavyadhanamanuvyākhyāsyāmaḥ, tatra durviddhā+atividhā kuñcitā piccitā kuṭṭitā+aprasrutā+atyudīrṇā+†ante+abhihatā100 pariśuṣkā kūṇitāvepitā+anutthitaviddhā śastrahatā tiryagviddhā+apaviddhā+avyadhyā vidrutā dhenukā punaḥ punarviddhā māṁsasirāsnāyvasthisandhimarmasu ceti viṁśatirduṣṭavyadhāḥ//
Su.3.8.19 tatra yā sūkṣmaśastraviddhā+†avyaktamasṛk101 sravatirujāśophavatī ca sā durviddhā, pramāṇātiriktaviddhāyāmantaḥ praviśati śoṇitaṁ †śoṇitātipravṛttirvā102 sā+atividdhā, kuñcitāyāmapyevaṁ, kuṇṭhaśastrapramathitā pṛthulībhāvamāpannā piccitā, anāsāditā punaḥ punarantayośca bahuśaḥ śastrābhihatā kuṭṭitā, śītabhayamūrcchābhirapravṛttaśoṇitā+aprasrutā, tīkṣṇamahāmukhaśastraviddhā+atyudīrṇā, alparaktasrāviṇyanteviddhā ante+abhihatā kṣīṇaśoṇitasyānilapūrṇā pariśuṣkā, caturbhāgā(ca)sāditā kiṁcitpravṛttaśoṇitā kūṇitā, duḥsthānabandhanādvepamānāyāḥ śoṇitasaṁmoho bhavati sā vepitā, anutthitaviddhāyāmapyevaṁ, chinnā+atipravṛttaśoṇitā kriyāsaṅgakarī śastrahatā, tiryakpraṇihitaśastrā kiṁciccheṣā tiryagviddhā, bahuśaḥ kṣatā hīnaśastrapraṇidhānenāpaviddhā, aśastrakṛtyā avyadhyā, anavasthitaviddhā vidrutā, pradeśasya bahuśo+avaghaṭṭanādārohadvyadhā muhurmuhurḥ śoṇitasrāvā dhenukā, su kṣmaśastravyadhanādbahuśo †bhinnā103 punaḥ punarviddhā, māṁsasnāyvasthisirāsandhimarmasu viddhā rujāṁ śophaṁ vaikalyaṁ maraṇaṁ cāpādayati//
Su.3.8.24 tatra snigdhasvinnavāntaviriktāsthāpitānuvāsitasirāviddhaiḥ parihartavyāni---krodhāyāsamaithuna-†divāsvapnavāgvyāyāmayānādhyayavasthānāsanacaṅkramaṇaśītavātātapaviruddhāsātmyājīrṇānyābalalābhāt[†'+divāsvapnavyāyāma+'iti pā+], māsameke manyante/ eteśāṁ vistaramupariṣṭādvakṣyāmaḥ//