Adhyāya 16
rūkṣaiḥ kodravajīrṇamudgacaṇakaiḥ kruddho+anilo+adho vahan ruddhvā vartma
malaṃ viśoṣya kurute viṇmūtrasaṃgaṃ tataḥ /
hṛtpṛṣṭhodaravastimastakarujaḥ saśvāsakāsaṃ jvaraṃ gacchannūrdhvamasau hi
nūnam aniśaṃ kopādudāvartayet // VRrs_16.1 //
kaṃkuṣṭhahiṃgusiṃdhūtthatrivṛddaṃtīvacābhayāḥ /
citrakasya tu mūlaṃ ca kalkīkṛtya paced ghṛtam // VRrs_16.2 //
caturguṇe gavāṃ kṣīre yuktaṃ snukkṣīramātrayā /
udāvartodarān hanti pānena sarvadā // VRrs_16.3 //
atyambupānatilapiṣṭavirūḍharūkṣaśuṣkāmiṣādhyaśanabaddhamalagrahādyaiḥ /
kruddho+anilo +atisaraṇāya ca kalpate+agniṃ hatvā malaṃ śithilayannapi
toyadhātūn // VRrs_16.4 //
suślakṣṇatīkṣṇacūrṇaṃ tu rasendrasamabhāgikam /
kāṃcanārarasairghṛṣṭaṃ sarvātīsāranāśanam // VRrs_16.5 //
piṣṭaḥ samena tīkṣṇena kāñcanārāṃbumarditaḥ /
puṭapakvo+atisāraghnaḥ sūto+ayaṃ dardurāhvayaḥ // VRrs_16.6 //
hiṃgulaṃ vatsanābhaṃ ca maricaṃ ṭaṃkaṇaṃ kaṇā /
mardayetsamabhāgaṃ ca raso hyānandabhairavaḥ // VRrs_16.7 //
guṃjaikāṃ vārdhaguñjāṃ vā balaṃ jñātvā pradāpayet /
madhunā lehayeccānu kuṭajasya phalaṃ tvacam // VRrs_16.8 //
cūrṇitaṃ karṣamātraṃ tu tridoṣotthātisārajit /
dadhyannaṃ dāpayetpathyaṃ gavājyaṃ takrameva vā /
pipāsāyāṃ jalaṃ śītaṃ vijayā ca hitā niśi // VRrs_16.9 //
pṛthakpalikagaṃdhāśmasūtasaṃjātakajjalīm /
pradrāvya nikṣipedvyoma palaikaṃ gatacandrikam // VRrs_16.10 //
kāṣṭhenāloḍya tatsarvaṃ kṣipetkuṭajapatrake /
punaḥ saṃcūrṇya yatnena bhāvayet tadanantaram // VRrs_16.11 //
bālatinduphaladrāvaiḥ kṣīrairauduṃbarais tathā /
aralutvagrasaiścāpi dugdhinīsvarasaistathā // VRrs_16.12 //
puṭapakvasya bālasya dāḍimasya rasaiḥ śubhaiḥ /
kṛṣṇakāmbojikāmūlarasaiḥ kuṭajavalkajaiḥ // VRrs_16.13 //
tulyāṃśaviśvagāṃdhārīcūrṇaṃ dvipalikaṃ kṣipet /
mustāvatsakadīpyāgnimocasāraṃ sajīrakam // VRrs_16.14 //
vatsanābhaṃ ca karṣāṃśaṃ pratyekaṃ tatra nikṣipet /
vicūrṇya bhāvayedbhūyaḥ śuṇṭhīkvāthena saptadhā // VRrs_16.15 //
itthaṃ siddho rasaḥ piṣṭaḥ karaṇḍe viniveśayet /
sudhāsāra iti khyātaḥ sudhārasasamadyutiḥ // VRrs_16.16 //
dīpanaḥ pācano grāhī hṛdyo rucikarastathā /
doṣatrayātisāraṃ ca durjayaṃ bheṣajāntaraiḥ // VRrs_16.17 //
āmaṃ caivamāraktaṃ ca jvarātīsāram eva ca /
sātisārāṃ viṣūcīṃ ca pratibadhnāti tatkṣaṇāt /
mānyamānavyatikrāntiriva puṇyaphalodayam // VRrs_16.18 //
piṣṭaviśvābdakalkena vidhāya khalu cakrikām /
nikṣipet svedanīyantre paktvārdhaghaṭikāvadhi // VRrs_16.19 //
ākṛṣya tajjalairevaṃ saṃpramardyāhared rasam /
sudhāsārarasaṃ tatra kṣiptvā dhānyakasaṃmitam // VRrs_16.20 //
pūrvoditeṣu rogeṣu pradadīta bhiṣagvaraḥ /
gotakreṇātha dadhnā vā pathyaṃ deyaṃ hitaṃ mitam // VRrs_16.21 //
bālarambhāphalaṃ gurvīphalaṃ bilvaphalaṃ tathā /
āmrapeśī ca madhukaṃ vṛntākaṃ ca praśasyate // VRrs_16.22 //
sarvātisāraṃ grahaṇīṃ ca hikkāṃ mandāgnim ānāhamarocakaṃ ca /
nihanti sadyo vihitāmapāke dvitriprayogeṇa rasottamo+ayam // VRrs_16.23
//
sāṃbusthālīmukhābaddhe vastre pākyaṃ nidhāya ca /
pidhāya pacyate yatra svedanīyantram ucyate // VRrs_16.24 //
dvau bhāgau gaṃdhakasyāṣṭau śaṃkhacūrṇasya yojayet /
ekameva rasasyāṃśamarkakṣīreṇa mardayet // VRrs_16.25 //
citrakasya draveṇaivaṃ śoṣayitvā punaḥ punaḥ /
ekīkṛtya rasenātha kṣāraṃ dattvā tadardhakam // VRrs_16.26 //
arkakṣīreṇa kurvīta golakānatha śoṣayet /
nirudhya cūrṇalipte+atha bhāṇḍe dadyātpuṭaṃ tataḥ // VRrs_16.27 //
lokeśvararaso hyeṣa grahaṇīrogakṛntanaḥ /
guñjācatuṣṭayaṃ cāsya marīcājyasamanvitam /
dadīta dadhibhaktaṃ ca pathyaṃ lokeśvare tathā // VRrs_16.28 //
mṛtapāradabhāgaikaṃ catvāraḥ śuddhagaṃdhakāt /
yāmaṃ ca mardayetkhalle tena pūrvā varāṭakāḥ // VRrs_16.29 //
ṭaṅkaṇaṃ tu gavāṃ kṣīraiḥ piṣṭvā tena mukhaṃ lipet /
varāṭānāṃ prayatnena ruddhvā bhāṇḍe puṭe pacet // VRrs_16.30 //
svāṅgaśītaṃ samuddhṛtya tataścūrṇya varāṭakāḥ /
lokanātharaso nāmnā kṣaudrairguñjācatuṣṭayam // VRrs_16.31 //
nāgarātiviṣāmustādevadāruvacānvitam /
kaṣāyamanupānaṃ syādvātātīsāranāśanaḥ // VRrs_16.32 //
nāgabhasmarasavyomagandhair ardhapalonmitaiḥ /
kurvīta kajjalīṃ ślakṣṇāṃ prakṣipettadanantaram // VRrs_16.33 //
dvipalonmitarālāyāṃ drutāyāṃ parimiśritām /
bhṛṣṭair yakṣākṣasiṃdhūtthavacāvyoṣadvijīrakaiḥ // VRrs_16.34 //
sapathyāvijayādīpyais tulyāṃśair avacūrṇitaiḥ /
melayetprāktanaṃ kalkaṃ bhāvayettadanantaram // VRrs_16.35 //
mahāniṃbatvacāsāraiḥ kāṃbojīmūlajadravaiḥ /
rasair nāgabalāyāśca guḍūcyāśca tridhā tridhā /
tataśca guṭikāḥ kāryā badarāsthipramāṇataḥ // VRrs_16.36 //
hanyādeva hi nāgasundararaso vallonmitaḥ sevitaḥ /
nānātīsaraṇāmayaṃ gudaparibhraṃśaṃ tathā biṃbiśim // VRrs_16.37 //
ṣaṇniṣkaṃ tilatailasya niṣkaṃ jambīrajaṃ rasam /
lavaṇaṃ pañcaguñjaṃ ca aṃgulyā mardayed dṛḍham /
āmavātārtasāraghnaṃ lihetpathyaṃ ca pūrvavat // VRrs_16.38 //
malaṃ saṃgṛhya saṃgṛhya kadācid atirecayet /
aruciḥ śvayathur māndyaṃ grahaṇīrogalakṣaṇam // VRrs_16.39 //
mṛtasūtābhrakaṃ gandhaṃ yavakṣāraṃ saṭaṅkaṇam /
vacā jayā samaṃ sarvaṃ jayantī bhṛṃgajadravaiḥ // VRrs_16.40 //
sajaṃbīraistryahaṃ mardyaṃ śoṣayettaṃ ca golakam /
mandavahnau śanaiḥ svedyaṃ yāmārdhaṃ lauhapātrake // VRrs_16.41 //
rasasāmye pratiniśā deyā mocarasastathā /
bhāvayedvijayādrāvaiḥ śoṣyaṃ peṣyaṃca saptadhā /
raso vajrakapāṭo+ayaṃ niṣkārdhaṃ madhunā lihet // VRrs_16.42 //
dagdhāṃ kapardikāṃ piṣṭvā tryūṣaṇaṃ ṭaṅkaṇaṃ viṣam /
gandhakaṃ śuddhasūtaṃ ca tulyaṃ jambīrajair dravaiḥ // VRrs_16.43 //
mardayedbhakṣayenmāṣaṃ maricājyaṃ lihedanu /
nihanti grahaṇīrogaṃ pathyaṃ takraudanaṃ hitam // VRrs_16.44 //
hiṅgulaṃ maricaṃ gandhaṃ pippalī ṭaṅkaṇaṃ viṣam /
kanakasya ca bījāni samāṃśaṃ vijayādravaiḥ // VRrs_16.45 //
mardayedyāmamātraṃ tu caṇamātraṃ vaṭīkṛtam /
bhakṣayed grahaṇīṃ hanti rasaḥ kanakasundaraḥ // VRrs_16.46 //
agnimāndyaṃ jvaraṃ tīvramatisāraṃ ca nāśayet /
dadhyannaṃ dāpayetpathyaṃ gavyājaṃ takrameva vā // VRrs_16.47 //
rasābhragandhāḥ kramavṛddhabhāgā jayārasena tridinaṃ vimardyāḥ /
gadyāṇakārdhaṃ madhunā sametaṃ dadīta pathyaṃ dadhibhaktakaṃ ca // VRrs_16.48
//
hiṃgulasthitamaheśvarabījaṃ pātayantravidhinā haraṇīyam /
gaṃdhaṭaṃkaṇamṛtābhrakatulyaṃ kokilākṣam atha cāyasakhalle // VRrs_16.49
//
mardanīyam abhidhāraṇayukte dhūmahīnadahanopari saṃsthe /
yāvadeṣa jalaśoṣaṇadakṣo jīrakārdrakayutena sa vallaḥ // VRrs_16.50 //
saṃgrahajvaram atisrutigulmān arśasāṃ ca vinihanti samūham /
vāsudevakathito rasarājaś caṇḍasaṃgrahagadaikakapāṭaḥ // VRrs_16.51 //
samāṃśaṃ rasagaṃdhābhradaradaṃ ca viśodhitam /
lohakhalle vinikṣipya gavyājyena samanvitam // VRrs_16.52 //
droṇīcullyāṃ nyasetkhallaṃ sāṅgārāyāṃ prayatnataḥ /
mardakenāpi lauhena mardayeddivasadvayam // VRrs_16.53 //
iti siddho raseṃdro+ayaṃ laghusiddhābhrako mataḥ /
vallatulyo raso jīravāriṇā sahitaḥ prage // VRrs_16.54 //
pīto harati vegena grahaṇīmatidurdharām /
atisāraṃ mahāghoraṃ sātisāraṃ jvaraṃ tathā // VRrs_16.55 //
pācano dīpano hṛdyo gātralāghavakārakaḥ /
nāgārjunena kathitaḥ sadyaḥ pratyayakārakaḥ // VRrs_16.56 //
rasaṃ palamitaṃ tulyaṃ śuddhanāgena saṃyutam /
drāvayitvāyase pātre sataile nikṣipetkṣitau // VRrs_16.57 //
tato drute vinikṣipya gaṃdhake tad viloḍya ca /
punarāyasapātre tatkṣiptvā pradrāvya nikṣipet // VRrs_16.58 //
tattulyaṃ jārayettālaṃ punaḥ saṃcūrṇya pūrvavat /
tattulyāṃ jārayetsamyakkunaṭīṃ pariśodhitām // VRrs_16.59 //
tattulyaṃ cūrṇite tasminkṣipennāgaṃ nirutthakam /
tāvadeva mṛtaṃ tāpyaṃ sarvamanyacca tatsamam // VRrs_16.60 //
tīkṣṇāyaḥ kharparaṃ vyoma hiṃgulaṃ ca śilājatu /
pṛthakkarṣāṃśamānena ṣaṭkolaṃ kaṭphalaṃ miśīm // VRrs_16.61 //
dīpyakaṃ ca caturjātaṃ reṇukośīravellakam /
tuṃbaruṃ bhārṅgikāṃ rāsnāṃ kaṅkolaṃ corapuṣkaram // VRrs_16.62 //
riṅgiṇīṃ ciratiktaṃ ca bījānyunmattakasya ca /
paladvayaṃ ca lāṃgalyāḥ sarveṣāṃ dvādaśāṃśakam // VRrs_16.63 //
vatsanābhaṃ sitaṃ bhūri vinikṣipya tataḥ param /
triphalānāṃ daśāṅghrīṇāṃ kaṣāyeṇa tataḥ param // VRrs_16.64 //
jayantyārdrakavāsānāṃ mārkavasya rasaistathā /
bhāvayitvā ca kartavyā vaṭakāścaṇakopamāḥ // VRrs_16.65 //
ekaikā vaṭikā sevyā kuryāttīvratarāṃ kṣudhām /
viṣūcīmaratiṃ hikkāṃ sevyaṃ svādu ca śītalam // VRrs_16.66 //
sāmāṃ ca grahaṇīṃ sadāṅgatudanaṃ śoṣotkaṭaṃ pāṇḍutām ārtiṃ
vātakaphatridoṣajanitāṃ śūlaṃ ca gulmāmayam /
hikkādhmānaviṣūcikāṃ ca kasanaṃ śvāsārśasāṃ vidradhiṃ sarvāropyavaṭī
kṣaṇādvijayate rogāṃstathānyānapi // VRrs_16.67 //
rasagaṃdhakayoḥ kṛtvā kajjalīṃ tulyabhāgayoḥ /
drāvayitvāyase pātre rasatulyaṃ vinikṣipet // VRrs_16.68 //
carācarabhavaṃ bhasma tatra mākṣikasaṃbhavam /
gaṃdhapāṣāṇasahitaṃ pātre lohamaye kṣipet // VRrs_16.69 //
tatkāṣṭhena viloḍyātha nikṣipetkadalīdale /
tata ācchādya saṃcūrṇya nidhāyāyasabhājane // VRrs_16.70 //
akṣamātraṃ kṣipedbhasma tatra mākṣikasambhavam /
samyaṅniścandratāṃ nītaṃ vyomabhasma palonmitam // VRrs_16.71 //
viṣaṃ viṣāṃ ca gandhārīṃ mocasāraṃ sajīrakam /
sarvaṃ samāṃśikaṃ kṛtvā rase cārdhāṃśikaṃ kṣipet // VRrs_16.72 //
sarvametanmardayitvā bhāvayedatiyatnataḥ /
jayaṃtyā ca mahārāṣṭryā gañjākinyāśvagandhayā // VRrs_16.73 //
pañcakolakaṣāyaiśca kuryāccūrṇaṃ tataḥ param /
itthaṃ siddho rasaḥ so+ayaṃ grahaṇīgajakesarī // VRrs_16.74 //
nāmato nandinā proktaḥ karmataśca sudhānidhiḥ /
vallena pramitaścāyaṃ rasaḥ śuṇṭhyā ghṛtāktayā // VRrs_16.75 //
sevito grahaṇīṃ hanti satsaṅga iva vigraham /
pathyamatra pradātavyaṃ svalpājyaṃ dadhitakrayuk // VRrs_16.76 //
hitaṃ mitaṃ ca viśadaṃ laghu grāhi rucipradam /
pācano dīpano+atyarthamāmaghno rucikārakaḥ // VRrs_16.77 //
tattadauṣadhayogena sarvātīsāranāśanaḥ /
badhnannapi malaṃ śīghraṃ nādhmānaṃ kurute nṛṇām // VRrs_16.78 //
pāradaṃ gandhakaṃ vyoma tīkṣṇaṃ tālaṃ manaḥśilā /
sauvīramañjanaṃ śuddhaṃ vimalaṃ ca samāṃśakam // VRrs_16.79 //
ebhiḥ kajjalikāṃ kṛtvā svalpatailena bharjayet /
granthikaṃ jīrakaṃ citraṃ dīpyakaṃ mustakaṃ viṣam // VRrs_16.80 //
bālāmraṃ bālabilvaṃ ca mocasāraṃ samāṃśakam /
vicūrṇya pūrvavatkalkaṃ tadardhena vinikṣipet // VRrs_16.81 //
punarvimardayed yatnādekarūpaṃ bhavedyathā /
bhāvayetsaptavārāṇi pañcakolakaṣāyataḥ // VRrs_16.82 //
aralutvagrasenāpi daśavārāṇi bhāvayet /
proktena kramayogena raso niṣpadyate hyayam // VRrs_16.83 //
jagdho viśvaghanāmbunā sa hi rasaḥ śīghraprabhāvābhidho niṣkārdhapramito
mahāgrahaṇikāroge+atisārāmaye /
ādhmāne grahaṇībhave rucihate vāte ca mandānale mukte cāpi male
punaścalamalāśaṅkāsu hikkāsu ca // VRrs_16.84 //
kapardatulyaṃ rasagandhakalkaṃ lohaṃ mṛtaṃ ṭaṅkaṇakaṃ ca tulyam /
jayārasenaikadinaṃ vimardya cūrṇena sampiṣya puṭettu bhāṇḍe // VRrs_16.85
//
dadīta tāṃ poṭalikāṃ ca doṣatrayapradhānagrahaṇīnivṛttyai // VRrs_16.86
//
naṣṭapiṣṭau caturmāṣamekaikaṃ rasagaṃdhakau /
abhrakaṃ māṣamānaṃ ca mātuluṃgāmlamarditam // VRrs_16.87 //
śodhitaṃ saptadhā caiva dvimāṣaṃ tryūṣaṇaṃ pṛthak /
triśūlī bhṛṃgacāṅgerī sātalā tīkṣṇaparṇikā // VRrs_16.88 //
śvetāparājitā kanyā matsyākṣī grīṣmasundarā /
kariṇī karṇamoṭī ca rudaṃtī citrakārdrakāt // VRrs_16.89 //
dhustūrakākamācībhyāṃ musalyāśca pṛthagrasaiḥ /
marditaṃ dvipalaiḥ kuryādvaṭikā māṣasaṃmitā // VRrs_16.90 //
grahaṇyāṃ parṇakhaṇḍena vyoṣayuktā niṣevitā /
aruciṃ rājayakṣmāṇaṃ mandāgniṃ sūtikāgadān /
śamayedvaṭikā nāmnā vahnijvāleti gīyate // VRrs_16.91 //
rasagaṃdhakatāmrābhraṃ kṣārāṃstrīnvaruṇo vṛṣam /
apāmārgasya ca kṣāraṃ lavaṇaṃ dvidvimāṣakam // VRrs_16.92 //
cāṅgeryā hastiśuṃḍyāśca rasaiḥ piṣṭaṃ pacetpuṭe /
bhakṣayitvā tato guñjāṃ grahaṇyāṃ kāṃjikaṃ pibet // VRrs_16.93 //
paktiśūle ca kāse ca mandāgnāv ārdrakadravam /
amlapitte ca dhāroṣṇaṃ kṣīraṃ vajradharo hyayam // VRrs_16.94 //
raseṃdragandhātiviṣābhayābhraṃ kṣāradvayaṃ mocaraso vacā ca /
jayā ca jaṃbīrarasena piṣṭaṃ piṇḍīkṛtaṃ syādgrahaṇīkapāṭaḥ // VRrs_16.95
//
tasyārdhamāṣaṃ madhunā prabhāte śambukabhasmājyamadhūni lihyāt /
sakṣīriṇījīrakamāṇimanthatīkṣṇāni cādau dadhibhojanaṃ ca // VRrs_16.96 //
sauvarcalaṃ jīrakayugmadhānyajayāyavānī kaṇanāgaraṃ ca /
kapitthasāreṇa samaṃ pragṛhya dadīta cūrṇaṃ niśi tīvrapittaiḥ // VRrs_16.97
//
gadyāṇamātraṃ madhukhaṇḍayuktaṃ takreṇa yuktaṃ tvarucipraśāntyai /
vātapradhāne ca kaphapradhāne rātrau kaṣāyaṃ kuṭajasya dadyāt // VRrs_16.98
//
mustāvatsakapāṭhāgnivyoṣaprativiṣāviṣam /
dhātakīmocaniryāsaścūtāsthigrahaṇīharam // VRrs_16.99 //
vahniśuṃṭhībiḍaṃ bilvaṃ lavaṇaṃ peṣayetsamam /
pibeduṣṇāṃbhasā cānu vātotthāṃ grahaṇīṃ jayet // VRrs_16.100 //
dagdhaśaṃbūkasiṃdhūtthaṃ tulyaṃ kṣaudreṇa lehayet /
niṣkaikaikaṃ nihantyāśu grahaṇīrogam utkaṭam // VRrs_16.101 //
kṛśānvajājīdvayamākṣikeṇa kaṭutrayeṇāpi yutaṃ tvanuṣṇam /
cāṅgerikājīrakayugmadhānyaṃ dugdhenduśākāya dadīta dadhnā // VRrs_16.102
//
vireko jaṭhare śūlaṃ vamanaṃ ca muhurmuhuḥ /
hastapādādisaṃkocaḥ sarvājīrṇasya lakṣaṇam // VRrs_16.103 //
śuddhasūtaṃ viṣaṃ gandhaṃ samaṃ sarvavicūrṇitam /
maricaṃ sarvatulyāṃśaṃ kaṃṭakāryā phaladravaiḥ // VRrs_16.104 //
mardayed bhāvayet sarvam ekaviṃśativārakam /
vaṭīṃ guñjātrayīṃ khādetsarvājīrṇapraśāntaye // VRrs_16.105 //
ajīrṇakaṇṭakaḥ so+ayaṃ raso hanti viṣūcikām /
vāriṇā tilaparṇyutthamūlaṃ piṣṭvā pibedanu // VRrs_16.106 //
vimardya gandhopalaṭaṃkaṇena saṃbhāvya vārānatha saptajātyāḥ /
toyaiḥ phalānāmatha siddhasūto vidhvaṃsanāmā śamano viṣūcyāḥ // VRrs_16.107
//
amuṣya guñjā nava dāpanīyā hantuṃ viṣūcīṃ sitayā sametāḥ /
takraudanaṃ syādiha bhojanāya pathyaṃ ca śākaṃ kila vāstukasya // VRrs_16.108
//
rasagaṃdhaṭaṃkabhasitaṃ samāṃśakaṃ parimardya jātiphalasaptabhāvitam /
sitayopayujya navaraktikonmitaṃ mathitānnabhugvijayate viṣūcikām //
VRrs_16.109 //
haṃsapādīrasaiḥ siddhaṃ rasagaṃdhakayoḥ palam /
kolaṃ ca viṣacūrṇasya vālukāyaṃtrapācitam // VRrs_16.110 //
śāṇaṃ viṣasyārdhapalaṃ maricasya vimiśrayet /
dīpano+agnikumāro+ayaṃ grahaṇyāṃ ca viśeṣataḥ // VRrs_16.111 //
savātaśleṣmajānrogānkṣaṇād evāpakarṣati /
sannipātajvaraśvāsakṣayakāsāṃśca nāśayet // VRrs_16.112 //
ṭaṃkaṇaṃ maricaṃ tutthaṃ pṛthak karṣatrayaṃ bhavet /
sundaraṃ dvādaśaṃ niṣkaṃ triṃśanniṣkam ayomalam // VRrs_16.113 //
cūrṇānyetāni saṃyojya sthāpayecchuddhabhājane /
śuddhadeho narastasya pānaṃ yadbhojanottaram // VRrs_16.114 //
adyātpathyaṃ tataḥ svalpaṃ tatastāṃbūlabhāgbhavet /
udarāgnirnarasyāsya vaḍavāgnisamo bhavet /
bahunātra kimuktena rasāyanamayaṃ nṛṇām // VRrs_16.115 //
kāntaṃ padmarase ghṛṣṭaṃ puṭapakvaṃ varārase /
mārkavasvarase ghṛṣṭaṃ saptakṛtvas tvayomalam // VRrs_16.116 //
śuddhau sūtabalī carācararajaḥ karṣāṃśataḥ kajjalīm kṛtvā gopayasā vimardya
divasaṃ ruddhvā ca mūṣodare /
siddhaṃ kumbhapuṭe svataśca śiśirā piṣṭā karaṇḍe sthitā syād
vaiśvānarapoṭalīti kathitā tīvrāgnidīptipradā // VRrs_16.117 //
ekonaviṃśateścūrṇairmaricānāṃ ghṛtānvitaiḥ /
deyeyaṃ vallamānena vayobalam avekṣyatām // VRrs_16.118 //
giled galaviśuddhyarthaṃ dadhibhaktamanuttamam /
kavalatrayamānena durgandhodgāraśāntaye // VRrs_16.119 //
madhyaṃdine tato bhojyaṃ ghṛtatakropadaṃśayuk /
rātrau ca payasā sārdhaṃ yadvā rogānusārataḥ // VRrs_16.120 //
vidāhi dvidalaṃ bhūrilavaṇaṃ tailapācitam /
bilvaṃ ca kāravellaṃ ca vṛṃtākaṃ kāṃjikaṃ tyajet // VRrs_16.121 //
iyaṃ hi poṭalī proktā siṅghaṇena mahībhṛtā /
maṃdāgniprabhavāśeṣarogasaṃghātaghātinī // VRrs_16.122 //
siṃghaṇasya vinirdiṣṭā bhairavānaṃdayoginā /
lokanāthoktapoṭalyā upacārā iha smṛtāḥ /
poṭalyo dīpanāḥ snigdhā maṃdāgnau nitarāṃ hitāḥ // VRrs_16.123 //
pītavarṇā gurusnigdhā pṛṣṭhato granthilāmalā /
carācareti sā proktā varāṭī naṃdinā khalu // VRrs_16.124 //
sārdhaniṣkamitā śreṣṭhā madhyamā niṣkamānikā /
pādonaniṣkamānā ca kaniṣṭhātra varāṭikā // VRrs_16.125 //
niṣphalāśca tato nyūnāḥ puṃvarāṭāśca pittalāḥ /
dattvā dattvā guṇānbhūyo vikārānkurvate hi te // VRrs_16.126 //
śulbāyoghanabhasmavellahalinīvyoṣāmbunimbacchadaiḥ saṃyuktaiśca haridrayā
samalavaiḥ sārdhaṃ saśubhrāmṛtaiḥ /
bhṛṅgāmbhoviṣatindukārdrakarasaiḥ sampiṣya guṃjāmitā saṃśuṣkā vaḍavāmukhīti
guṭikā nāmnoditā tārayā // VRrs_16.127 //
kṣipraṃ kṣutparibodhinī khalu matā sarvāmayadhvaṃsinī śleṣmavyādhividhūnanī
kasanahṛcchvāsāpahā śūlanut kṣudvaiṣamyaharā ca gulmaśamanī mūlārtimūlaṃkaṣā
śophavyādhiharātra kiṃ bahugirā sarvāmayotsādinī // VRrs_16.128 //
dvipalaṃ gandhakaṃ śuddhaṃ drāvayitvā vinikṣipet /
pāradaṃ palamānena mṛtaśulvāyasaṃ punaḥ // VRrs_16.129 //
tolamānena saṃkṣipya pañcāṅguladale kṣipet /
tato vicūrṇya yatnena nikṣipyāyasabhājane // VRrs_16.130 //
cullyāṃ niveśya yatnena jvālayenmṛduvahninā /
pātramātraṃ hi jaṃbīrarasaṃ samyagvijārayet // VRrs_16.131 //
saṃcūrṇya pañcakolotthaiḥ kaṣāyaiḥ sāmlavetasaiḥ /
bhāvanāḥ khalu kartavyāḥ pañcāśatpramitāstataḥ // VRrs_16.132 //
bhṛṣṭaṭaṃkaṇacūrṇena tulyena saha melayet /
tadardhaṃ kṛṣṇalavaṇaṃ sarvatulyaṃ marīcakam // VRrs_16.133 //
saptadhā bhāvayetpaścāccaṇakakṣāravāriṇā /
tataḥ saṃśoṣya sampiṣya kūpikājaṭhare kṣipet // VRrs_16.134 //
atyarthaṃ gurumāṃsāni gurubhojyānyanekaśaḥ /
bhuktvā ca kaṃṭhaparyantaṃ caturvallamitaṃ rasam // VRrs_16.135 //
paṭvamlatakrasahitaṃ pibettadanupānataḥ /
kṣipraṃ tajjīryate bhuktaṃ jāyate dīpanaṃ punaḥ // VRrs_16.136 //
rasaḥ kravyādanāmāyaṃ prokto manthānabhairavaiḥ /
siṃghaṇakṣoṇipālasya bhūrimāṃsapriyasya ca /
diṣṭo grāmaṃ samāsādya bhairavānandayoginā // VRrs_16.137 //
kuryāddīpanamuddhataṃ ca pacanaṃ duṣṭāmasaṃśoṣaṇaṃ tundasthaulyanibarhaṇaṃ
garaharaṃ mūlārtiśūlāpaham /
gulmaplīhavināśanaṃ grahaṇikāvidhvaṃsanaṃ sraṃsanaṃ
vātagranthimahodarāpaharaṇaṃ kravyādanāmā rasaḥ // VRrs_16.138 //
bhāgo mṛtarasasyaiko vatsanābhāṃśakadvayam /
rasatulyaṃ śivācūrṇaṃ gandhakaṃ tryūṣaṇaṃ tathā // VRrs_16.139 //
vicūrṇyātiprayatnena bhāvayetsaptavāsaram /
tāmbūlapatratoyena svarṇadhustūrajadravaiḥ /
piṣṭvā caṇamitāḥ kuryācchāyāśuṣkāstu golikāḥ // VRrs_16.140 //
uṣṇāṃbhoyutarājaśekharavaṭī mandāgninirṇāśinī nānākāramahājvarārtiśamanī
niḥśeṣamūlāpahā /
pāṇḍuvyādhimahodarārtiśamanī śūlāntakṛt pācinī śophaghnī pavanārtināśanapaṭuḥ
śleṣmāmayadhvaṃsinī // VRrs_16.141 //
śuddhaṃ sūtaṃ viṣaṃ gaṃdhaṃ dvikṣāraṃ paṭupañcakam /
daśakaṃ tulyāṃśaṃ bharjitā vijayā navā // VRrs_16.142 //
daśānāṃ tulyabhāgā ca tasyārdhaṃ śigrumūlakam /
tatsarvaṃ vijayādrāvaiḥ śigrucitrakabhṛṃgajaiḥ // VRrs_16.143 //
drāvair dinatrayaṃ mardyaṃ ruddhvā bhāṇḍe pacellaghu /
dīpāgninā tu yāmaikaṃ śuṣkaṃ yāvatsamuddharet // VRrs_16.144 //
saptadhā cārdrakadrāvairbhāvayeccūrṇayedbhiṣak /
dīpako+agnikumāro+ayaṃ niṣkaikaṃ madhunā lihet /
pratikarṣaṃ guḍaṃ śuṃṭhī hyanupānaṃ ca dīpanam // VRrs_16.145 //
kuṣṭhagaṃdhaviṣavyomatriphalāpāradaiḥ samaiḥ /
mṛgāmbumarditair mudgamānāmṛtavaṭī śubhā /
ajīrṇaśleṣmavātaghnī dīpanī rucivardhinī // VRrs_16.146 //
tāmraṃ pāradagaṃdhakau trikaṭukaṃ tīkṣṇaṃ ca sauvarcalaṃ khalle mardya dṛḍhaṃ
vidhāya sikatākumbhe+aṣṭayāmaṃ tataḥ /
svinnaṃ tasya ca raktaśākinibhavaṃ kṣāraṃ samaṃ melayet sarvaṃ
bhāvitamātuluṃgajarasairnāmnā raso rākṣasaḥ // VRrs_16.147 //
mandāgnau satataṃ dadīta munaye prātaḥ purā śaṃkaraḥ sakhya asmai cyavanāya
maṃdahutabhugvaryāya naṣṭaujase /
tenādāya samastalokagurave sūryāya tasmai namo martyānāmapi cāsya dānasamaye
guṃjāṣṭakaṃ varjayet // VRrs_16.148 //
rasagaṃdhau sindhukaṇāṭaṅkaṇam abhayāgnihiyāvalīkatakaphalam /
kramaśa uttaraṃ ca vicūrṇitayā bṛhatīrasasaṃyutabhāvanayā // VRrs_16.149
//
ārdrakahiṃgupunarnavapūticchinnarasaiḥ kramaśastu bhāvanayā /
tatra kalāṃśaviśaṃ ca vimiśraṃ tadrasamānaṃ mānavidhayā // VRrs_16.150 //
sarvamajīrṇaṃ kaphamārutapāṇḍuśophahalīmakakāmalāśūlam /
nāśayate hyudarāgnikaro+ayaṃ dīpanajīvananāmarasendraḥ // VRrs_16.151 //
śulbaṃ tālakagandhakau jalanidheḥ pheno +agnigarbhāśayaḥ kāntāyo lavaṇāni
hemapavayo nīlāṃjanaṃ tutthakam /
bhāgo dvādaśako rasasya tu dinaṃ vallyaṃbughṛṣṭaṃ śanaiḥ siddho+ayaṃ
vaḍavānalo gajapuṭe rogānaśeṣāñjayet // VRrs_16.152 //
kaṇanāgaragandhakapāradakaṃ garalaṃ maricaṃ samabhāgayutam /
lakucasya rasaiścaṇakapramitā guṭikā janayatyacirādanalam // VRrs_16.153
//
śuddhasūtaṃ viṣaṃ gaṃdham ajamodaṃ phalatrayam /
sarjīkṣāraṃ yavakṣāraṃ vahnisaindhavajīrakam // VRrs_16.154 //
sauvarcalaṃ viḍaṅgāni sāmudraṃ tryūṣaṇaṃ samam /
viṣamuṣṭiḥ sarvatulyā jaṃbīrāmlena marditam // VRrs_16.155 //
maricābhāṃ vaṭīṃ khādedvahnimāṃdyapraśāṃtaye /
pathyā śuṇṭhī guḍaṃ cānu palārdhaṃ bhakṣayetsadā //
agnimāṃdye vaṭī khyātā sarvarogakulāntakā // VRrs_16.156 //
mṛtaṃ tāmraṃ kaṇātulyaṃ cūrṇaṃ kṣaudravimiśritam /
niṣkārdhaṃ bhakṣayennityaṃ naṣṭavahnipradīptaye // VRrs_16.157 //
ārdrakasvarasaḥ kṣaudraṃ palamātraṃ pibedanu /
yatheṣṭaṃ ghṛtamāṃsāśī śakto bhavati pāvakaḥ // VRrs_16.158 //
- atisāraḥ↩
- dardurarasaḥ↩
- sudhāsārarasaḥ↩
- rasottamaḥ↩
- lokeśvararasaḥ↩
- lokanātharasaḥ↩
- ṣaṇniṣkatailam↩
- saṃgrahaṇī↩
- vajrakapāṭarasaḥ↩
- agnikumārarasaḥ↩
- grahaṇīhararasaḥ↩
- laghusiddhābhrakarasaḥ↩
- sarvarogarasaḥ↩
- grahaṇīgajakesarīrasaḥ↩
- śīghraprabhāvarasaḥ↩
- poṭalīrasaḥ↩
- vahnijvālāvaṭīrasaḥ↩
- vajradhararasaḥ↩
- grahaṇīkapāṭarasaḥ↩
- sauvarcalādicūrṇam↩
- mustādicūrṇam↩
- ajīrṇam↩
- ajīrṇakaṇṭakarasaḥ↩
- vidhvaṃsarasaḥ↩
- viṣūcīvijayarasaḥ↩
- agnikumārarasaḥ↩
- vaḍabāgnirasaḥ↩
- vaḍavāmukhī guṭī↩
- kravyādarasaḥ↩
- rājaśekharavaṭī↩
- agnikumārarasaḥ↩
- amṛtavaṭī↩
- rākṣasanāmā rasaḥ↩
- jīvanāmā rasaḥ↩
- vaḍavānalarasaḥ↩
- agnijananī vaṭī↩
- sarvarogāntakā vaṭī↩
- sāmānyopāyaḥ↩