प्रमाणं किमित्याह--
क262र्तृस्था प्रमाणम् ॥ ३६ ॥
कर्तृव्यापा263रमुल्लिखन् बोधः प्रमाणम् ॥ ३६ ॥
कथमस्य प्रमाणत्वम् ? । करणं हि तत् साधकतमं च करणमुच्यते ।
अव्यवहितफलं च267 तदित्याह--
तस्यां सत्यामर्थप्रकाशसिद्धेः ॥ ३७ ॥
तस्याम् इति कर्तृस्थायां प्रमाणरूपायां क्रियायां सत्याम् अर्थप्रकाशस्य
फलस्य सिद्धेः व्यवस्थापनात् । एकज्ञानगतत्वेन प्रमाणफलयोरभेदो, व्यवस्थाप्यव्य
वस्थापकभावात्तु भेद इति भेदाभेदरूपः स्याद्वादमबाधितमनुपतति प्रमाणफलभाव
इतीदमखिलप्रमाणसाधारणमव्यवहितं फलमुक्तम् ॥ ३७ ॥
अव्यवहितमेव फलान्तरमाह--
अज्ञाननिवृत्तिर्वा ॥ ३८ ॥
प्रमाणप्रवृत्तेः पूर्वं प्रमातुर्विवक्षिते विषये यत् अज्ञानम् तस्य निवृ268त्तिः
फलमित्यन्ये । यदाहुः--
व्यवहितमाह--
अवग्रहेहावायधारणास्मृतिप्रत्यभिज्ञानोहानुमानानां क्रमेणोपजायमानानां
यद्यत् पूर्वं तत्तत्प्रमाणं यद्यदुत्तरं तत्तत्फलरूपं प्रतिपत्तव्यम् । अवग्रहपरिणामवान् ह्यात्मा
ईहारूपफलतया परिणमति इतीहाफलापेक्षया अवग्रहः प्रमाणम् । ततोऽपीहा प्रमाणमवायः
फलम् । पुनरवायः प्रमाणं धारणा फलम् । ईहाधा273रणयोर्ज्ञानोपा274दानत्वात् ज्ञानरूपतो
न्नेया । ततो धारणा प्रमाणं स्मृतिः फलम् । ततोऽपि स्मृतिः प्रमाणं प्रत्यभिज्ञानं फलम् ।
-
कर्मस्था प्र॰--ता--मू॰ ।
↩ -
तथाहि कर्मस्था कर्तृस्था चेत् 263
- स्था च↩
क्रिया प्रतीयते तथा 264- ?↩
ज्ञानस्यापि । त265- य↩
थाहि वह्निगता तावत् काचिद्दाहिका शक्तिरभ्युपेया यद्व्यापारात् काष्ठानि दग्धानि भवन्ति
तथा काष्ठगता दाहक्रिया काचिदस्ति यस्यास्तानि भस्मीभवन्ति । एवमन्यत्रापि ज्ञानार्थयोर्भावनीयम् ।↩ - स्था च↩
- ?↩
- य↩
-
--॰फलं तदि॰--डे॰ ।
↩ -
वस्तुत ऐक्येऽपि ज्ञानोन्मुखोऽर्थप्रकाशः अर्थोन्मुखी अज्ञाननिवृत्तिः इति भेदः ।
↩ -
अव्यवहितम् ।
↩ -
--॰पजननधर्मा॰--सं-मू॰ ।
↩ -
--॰धर्मणाम्--ता॰ ।
↩ -
एकोनचत्वारिंशत्तमं चत्वारिंशत्तमं
↩
च सूत्रद्वयं ता--मू॰ प्रतौ भेदकचिह्नं विना सहैव लिखितं दृश्यते--सम्पा॰ । -
ईहायाश्चेष्टारूपत्वात् धारणायाश्च
↩
संस्काररूपत्वात् अज्ञानत्वमिति परस्य अभिसन्धिः । -
ज्ञानमुपादानं ययोर्ज्ञानस्योपादनं वा ।
↩