35
निन्दतोक्तम् धिक्करभमतिदीर्घवक्रग्रीवं314 प्रलम्बोष्ठं कठोरतीक्ष्णकण्टकाशिनं कुत्सितावय
वसन्निवेशमप315श316दं पशूनामिति । तदुपश्रुत्य दाक्षिणात्य उत्तरापथं गतस्तादृशं वस्तूपलभ्य
नूनमयमर्थोऽस्य करभशब्दस्यैति यद317वैति तदपि दर्शनस्मरणकारणकत्वात् सङ्क
लनाज्ञानं प्रत्यभिज्ञानम् ।
येषां तु सादृश्यविषयमुपमानाख्यं प्रमाणान्तरं तेषां वैलक्षण्यादिविषयं
प्रमाणान्तरमनुषज्येत । यदाहुः318--
अथ साधर्म्यमुपलक्षणं योग324विभा325गो वा करिष्यत इति चेत्; तर्ह्यकुशलः
सूत्रकारः स्यात्, सूत्रस्य लक्षणरहितत्वात् । यदाहुः-
अस्तोभमनधिकम् ।
ननु ततिति स्मरणम् इदम् इति प्रत्यक्षमिति ज्ञानद्वयमेव, न ताभ्या
मन्यत् प्रत्यभिज्ञानाख्यं प्रमाणमुत्पश्यामः । नैतद्युक्तम्, स्मरणप्रत्यक्षाभ्यां प्रत्यभिज्ञा
विषयस्यार्थस्य ग्रहीतुमशक्यत्वात् । पू327र्वापराकारैकधुरीणं हि द्रव्यं प्रत्यभिज्ञानस्य
विषयः । न च तत् स्मरणस्य गोचरस्तस्यानुभूतविषयत्वात् । यदाहुः328-
नापि प्रत्यक्षस्य331 गोचरः, तस्य332 वर्तमानविव333र्त्तमात्रवृत्तित्वात् । न च दर्शनस्मरणाभ्या
मन्य334द् ज्ञानं नास्ति, दर्शनस्मरणोत्तरकालभाविनो ज्ञानान्तरस्यानुभूतेः । न चानु
भूयमानस्यापलापो युक्तः अतिप्रसङ्गात् ।
ननु प्रत्यक्षमेवेदं प्रत्यभिज्ञानम् इत्येके335 । नैवम्, तस्य सन्निहितवार्तमा
निकार्थविषयत्वात् ।
इति मा स्म विस्मरः । ततो नातीतवर्तमानयोरेकत्वमध्यक्षज्ञानगोचरः । अथ स्मरणस337ह
-
--॰ग्रीवप्र॰--ता॰ ।
↩ - ↩
-
निकृष्टम् ।
↩ -
तात्पर्य॰ पृ॰ १९८ ।
↩ -
यदाह--ता॰ ।
↩ -
सादृश्यसाधनम् ।
↩ -
दीर्घम् ।
↩ -
अपेक्षका ह्यल्पमहदादिव्यापाराः ।
↩ -
अक्षनिरपेक्षं
↩
मानसं ज्ञानं विकल्पः । -
प्रमाणान्तरं प्राप्नोति ।
↩ -
उपमानमिति सूत्रावयवयोगः ।
↩ -
उपमानं द्विधा
↩
साधर्म्यतो वैधर्म्यतश्चेति विभागः । -
पूरणार्थवादिनिपातरहितमस्तोभम् ।
↩ -
तदेवेदमित्यत्रैकत्वं विषयः,
↩
गोसदृशो गवय इत्यत्र तु सादृश्यम् । -
यदाह--ता॰ ।
↩ -
पूर्वप्रवृत्तमा॰--मु--पा ।
↩ -
पूर्वप्रमितमात्रादधिका ।
↩ -
--॰स्य तस्य विव॰--डे॰ ।
↩ -
तस्येति प्रत्यक्षस्य ।
↩ -
विवर्तः परिणामः पर्यायः इति यावत् ।
↩ -
--॰मन्यज्ञा॰--डे॰ ।
↩ -
वैशेषिकादयः ।
↩ -
चक्षुरादीन्द्रियसम्बन्धि ।
↩ -
सहायम् ।
↩