417 यस्य वस्त्वसंश्रयाद् यथावस्तुप्रवृत्तिनियमाभावात् ॥ (९)
अपि च (।)
सन्नर्थो ज्ञानसापेक्षः साध्यसाधकः प्रतीतो यथा धूमादिः । नासन्नर्थो ज्ञानेन प्रतीतिमात्रेण साधकः साध्यस्य यथा कल्पितो धूमः । अथाचैतन्यम्वस्तुतोस्त्येव
तद् यथा कथञ्चित् परस्मै
प्रतिपादनीयं । अतः पराभ्युपगतो हेतुः क्रियत इत्याह ।
सतोप्यचैतन्यस्य वस्त्वसंश्लिष्टा वस्तुभूतलिङ्गाप्रतिबद्धा गतिरसङ्गत्याऽसतः
प्रतीत्या सदृशी सम्यक् प्रतीतत्वाभावत् । अन्येत्वसद्गत्या दोषवत्प्रतीत्या
सदृशीति व्याचक्षते (।) तेषां सतोप्यवस्तुकृता प्रतिपत्तिरसत्प्रतिपत्तिं नाति
शेते । अप्रत्ययत्वादिति विनिश्चयग्रन्थेन सह एकवाक्यता न स्यात् ॥ (१०)
किञ्च (।)
लिङ्गं साध्यार्थस
म्बद्धं नान्यत् व्यभिचारात् । तच्च स्वभावः कार्यं
दृश्यादर्शनमनुपलब्धिरेवान्यस्य प्रतिबन्धाभावादित्युक्तं । तदुत्पत्त्यादिकं यदि
त्रिषु हेतुष्वन्तर्भूतं तदा वस्तुतः परमार्थतः सिद्धं प्रतिपाद्यस्य किं कस्मादात्मनः सां ख्य स्य वादिनो2141
ऽसिद्धं । उत्पत्तिमत्वादिस्वभावहेतुः स्यात् । स च धर्मि
ग्राहकात् प्रमाणादन्यतो वा शिंशपा2142त्ववत् कृतकत्वादिवदर्थान् प्रतिवादिन
इव वादिनोपि सि३ध्येत् । (११)
अथ2143 त्रिविधे हेतौ नान्तर्भवति उत्पत्त्यादि तदा (।)
परेण प्रतिवादिनापि त्रिविधाद्धेतोरन्यतो हेतोरचैतन्यं गन्तुं प्रत्येतुमयुक्तं (।)
यदि पराभ्युपगमसिद्धमसाधनं तदा प्रसङ्गहेतुरहेतुः स्यादित्याह ।