शब्दहीनमिति । उक्तेनैव प्रयोजनेनासमासद्वन्द्वगर्भबहुव्रीहिसमासौ । एवं गुणादिविभागवाक्येष्वपि प्रयोजनमवसेयम् । भिन्नलिङ्गवचने इत्यादौ तु द्वन्द्वलक्षणस्य समासस्य पूर्ववर्तिनां भिन्नादिपदानां प्रत्येकमन्वयः । यमनं यतिरिति भग्नच्छन्दो भग्नयतिरिति केचित् । तथा च व्यतिकीर्णोऽर्थः स्यात् । अरीतिमदिति । रीतिरस्यास्तीति नित्ययोगे मतुप् । नित्ययोगप्रतिपादनं हि दूषकताबीजोद्धाटनायोपपद्यते । अत एव बहुव्रीहौ लाघवं तत्र नादरः ॥
असाधुवदसाधुमत्त्वस्य प्राथम्याल्लक्षणमाह—
यथा—
अत्र गमितवतीति क्तवतोः कर्मणि, आजघ्न इति आत्मनेपदस्याखाङ्गकर्मणि प्रयोगादपशब्दौ । तौ च शिलावितानत्र्यक्षवक्षःसंबन्धाद्वाक्यदोषौ जायमानौ असाधुनाम्नः पददोषाद्भिद्येते ॥
उच्यत इति । अपशब्दत्वं पद एव नियतं वाक्ये संस्कारप्रसक्तेरभावादपशब्दत्वं न वाक्यदूषणम् । तथा हि—‘कर्तरि कृत्’ इति नियमात्कर्मणि क्तवतुरसाधुः । ‘अकर्मकाच्च’ इत्यनुवृत्तौ ‘आङो यमहनः’ इत्यात्मनेपदमकर्मक एव प्राप्तं 'स्वाङ्गकर्मकाच्च’ इति वाक्यैकवाक्यतापर्यालोचनयास्वाङ्गकर्मण्यसाधुः कथं वाक्यदूषणता । नहि वाक्यान्तः पातितामात्रेण सा युज्यतेऽतिप्रसङ्गादित्याशङ्क्योक्तम् । तौ