atha aṣṭādaśo 'dhyāyaḥ |
AS.Utt.18.1 athātaḥ sarvagākṣirogavijñānīyaṃ nāmādhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Utt.18.2 vātena netre 'bhiṣyaṇṇe nāsānāho 'lpaśophatā |
śaṅkhākṣibhrūlalāṭāsyatodasphuraṇabhedanam ||
AS.Utt.18.3 śuṣkālpā dūṣikā śītamalpaṃ cāśru calā rujaḥ |
nimeṣonmeṣaṇaṃ kṛcchrājjantūnāmiva sarpaṇam ||
AS.Utt.18.4 akṣyādhmātamivābhāti sūkṣmaiśśalyairivācitam |
snigdhoṣṇaiścopaśamanam sobhiṣyanda upekṣitaḥ ||
AS.Utt.18.5 adhimantho bhavettatra karṇayornadanaṃ bhramaḥ |
araṇyeva ca mathyante lalāṭākṣibhruvādayaḥ ||
AS.Utt.18.6 hatādhimanthaḥ sopi syāt pramādāttena vedanāḥ |
anekarūpā jāyante vraṇo dṛṣṭau ca dṛṣṭihā ||
AS.Utt.18.7 manyākṣiśaṅkhato vāyuranyato vā pravartayet |
vyathāṃ tīvrāmapaicchilyarāgaśophaṃ vilocanam |
saṅgocayati paryaśru sonyatovātasaṃjñitaḥ ||
AS.Utt.18.8 tadvajjihmaṃ bhavennetramūnaṃ vā vātaparyaye ||
AS.Utt.18.9 dāho dhūmāyanaṃ śophaḥ śyāvatā vartmanorbahiḥ |
antaḥkledo 'śru pītoṣṇaṃ rāgaḥ pītābhadarśanam |
kṣārokṣitakṣatākṣitvaṃ pittābhiṣyandalakṣaṇam ||
AS.Utt.18.10 jvaladaṅgārakīrṇābhaṃ yakṛtpiṇḍasamaprabham |
adhimanthe bhavennetram syande tu kaphasambhave ||
AS.Utt.18.11 adhimanthe bhavennetram syande tu kaphasambhave |
jāḍyaṃ śopho mahān kaṇḍūrnidrānnānabhinandanam |
sāndrasnigdhabahuśvetapicchāvaddūṣikāśrutā ||
AS.Utt.18.12 adhimanthe nataṃ kṛṣṇamunnataṃ śuklamaṇḍalam |
praseko nāsikādhmānaṃ pāṃsupūrṇamivekṣaṇam ||
AS.Utt.18.13 raktāśrurājīdūṣīkā raktamaṇḍaladarśanam |
raktasyandena nayanaṃ sapittasyandalakṣaṇam ||
AS.Utt.18.14 manthe 'kṣitāmraparyantamutpāṭanasamānaruk |
rāgeṇa bandhūkanibhaṃ tāmyati śparśanākṣamam |
asṛṅnimagnāriṣṭābhaṃ kṛṣṇamagnyābhadarśanam ||
AS.Utt.18.15 adhimanthā yathāsvaṃ ca sarve syandādhikavyathāḥ |
śaṅkhadantakapholeṣu kapāle cātirukkarāḥ ||
AS.Utt.18.16 vātapittāturaṃ gharṣatodabhedopadehavat |
rūkṣadāruṇavartmākṣikṛcchronmīlanimīlanam ||
AS.Utt.18.17 vikūṇanaviśuṣkatvaśītecchāśūlapākavat |
uktaḥ śuṣkākṣipāko 'yam saśophaḥ syāttribhirmalaiḥ ||
AS.Utt.18.18 saraktaistatra śopho 'tirugdāhaṣṭhīvanādimān ||
AS.Utt.18.19 aśrūṣṇaśītaviśadapicchilācchaghanaṃ muhuḥ ||
AS.Utt.18.20 alpaśopho 'lpaśophastu pāko 'nyairlakṣaṇaistathā ||
AS.Utt.18.21 akṣipākātyaye śophaḥ saṃrambhaḥ kaluṣāśrutā |
kaphopadigdhamasitaṃ sitaṃ prakledarāgavat |
dāho darśanasaṃrodho vedanāścānavasthitāḥ ||
AS.Utt.18.22 annasāro 'mlatāṃ nītaḥ pittaraktolbaṇairmalaiḥ |
sirābhirnetramārūḍhaḥ karoti śyāvalohitam ||
AS.Utt.18.23 saśophadāhapākāśru bhṛśaṃ cāviladarśanam |
amloṣito 'yamityuktā gadāḥ ṣoḍaśa sarvagāḥ ||
AS.Utt.18.24 hatādhimanthameteṣu sākṣipākātyayaṃ tyajet ||
AS.Utt.18.25 vātodbhūtaḥ pañcarātreṇa dṛṣṭiṃ saptāhena śleṣmajāto 'dhimanthaḥ |
raktotpanno hanti tadvattrirātrānmithyācārāt paittikaḥ sadya eva ||