atha saptatriṃśo 'dhyāyaḥ |
AS.Utt.37.1 athātaḥ kṣudrarogapratiṣedhaṃ nāmādhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Utt.37.2 ajagallikāmapakvāṃ jalaukobhirgrāhayet |
yavakṣāraśuktisaurāṣṭrīkalkaiśca lepayet ||
AS.Utt.37.3 yavaprakhyādīn pāṣāṇagardabhāntān svedayitvā suradārukuṣṭhamanaśśilālairlepayet ||
AS.Utt.37.4 pakvāṃstu sahājagallikayā vraṇavadupācaret |
AS.Utt.37.5 mukhadūṣikāṃ lodhratuvarikābhyāṃ vā pradihyāt |
vaṭapatranārikelaśuktibhyāṃ vā saindhavavacākṣibheṣajasiddhārthakairvā |
evamaśāntau chardayet |
lalāṭe ca sirāṃ vidhyet ||
AS.Utt.37.6 padmakaṇṭakeṣu nimbāmbuvāntaṃ nimbodakasiddhaṃ sarpiḥ sakṣaudraṃ pāyayet |
nimbāragvadhakaṣāyeṇa codvartanam ||
AS.Utt.37.7 vivṛtādīn jālagardabhāntanirivellikāṃ ca pittavisarpavaccikitset ||
AS.Utt.37.8 viśeṣato rājikāmapākaśarkarāmūrvākaṇṭakaśarkarābhiḥ kṣīrapiṣṭAabhirlepayet |
abhīkṣṇaṃ ca mṛjāśīlanam |
jālagardabhe dhātrīphalānyupayuñjīta ||
AS.Utt.37.9 agnirohiṇīmapi pratyākhyāya pittavisarpadupācaret pakvāṃ tu madhuravargasiddhena sarpiṣāṃ ropayet ||
AS.Utt.37.10 vidārikāṃ jalavāsinībhirgrāhayitvā bilvamūlanagavṛttikavarṣābhvajakarṇapalāśakalkena pralimpet |
anupaśāmyantīṃ tvabhyajya svedayitvā vimlāpayet |
pakvāṃ śastreṇa vidārya nimbatilapaṭolakalkena pracchādya badhnīyāt |
kṣīrivṛkṣakadarakhadirakaṣāyo vraṇaprakṣālanam |
śuddhāṃ madhurakaṣāyasaṃskṛtena tailena ropayet ||
AS.Utt.37.11 śarkarārbudaṃ medorbudavadupācaret ||
AS.Utt.37.12 balmīkaṃ hastasya pādasya copariṣṭānmarmaṇi vā jātaṃ pravṛddhamatibahucchidrāvṛtaṃ saśophaṃ ca varjayet ||
AS.Utt.37.13 atonyathā tu prāk kṛtaśuddheḥ śoṇitamapaharet |
saktupalalalavaṇaguḍūcyārevataśyāmādantīkulatthikāmūrlelaipayet ||
AS.Utt.37.14 pakve tu sarvāṃ gatiṃ duṣṭamāṃsāni ca śastreṇa samyakśodhayitvāgninā kṣāreṇa vā dahet ||
AS.Utt.37.15 suśuddhe tu vraṇe bhallātakamanaśśilālailākālānusāryagarucandanairnimbatailaṃ ropaṇārthaṃ śrapayet ||
AS.Utt.37.16 kadaraṃ śastreṇotkṛtya snehena dahet ||
AS.Utt.37.17 ruddhagude niruddhamaṇivaccikitsā ||
AS.Utt.37.18 cippaṃ śoṇitāvasekasaṃśodhanairupācaret |
vyapagatoṣmāṇañcainamuṣṇāmbunā pariṣicya yathāyogaṃ śastreṇa parikartyāpanayet ||
AS.Utt.37.19 tato rasāñjanarocanānepālītejohvākalkairamlapiṣṭaiḥ śodhayitvā kāleyakāgaruharidrārasāñjanasiddhenatailena ropayet |
madhurakaṣāyasiddhena vā |
alpāvaśiṣṭaṃ ca sarjarasacūrṇena pūrayet ||
AS.Utt.37.20 kunakhamapi praduṣṭamevamevopakramet ||
AS.Utt.37.21 alasetvamlakāñjikāvasiktau caraṇau nimbatilapaṭolīkāsīsarocanākalkenākalkenālepayet |
nidigdhikārasasiddhena sarṣapatailenābhyajya rocanākāsīsamanaśśilācūrṇaiḥ pratisārayet ||
AS.Utt.37.22 tilakālakān maṣāṃśca sūryakāntenāgninā vā dahet kṣāreṇa vā |
carmakaliṃ jatumaṇiṃ ca tadvacchastreṇotkṛtya ||
AS.Utt.37.23 lāñcchanavyaṅganīlikāsu yathāsannāṃ sirāṃ vidhyet |
kṣīrīvṛkṣavalkakalkaiśca kṣīrapiṣṭairlepayet |
balātibalāmadhukaharidrābhirvā |
madhukāgarupayasyākālīyakairvā |
taruṇakapitthatindukarajanībhirvā |
amlikāmūlena vā |
sūkaradaṃṣṭrayā vā madhughṛtayuktayā ||
AS.Utt.37.24 viśeṣeṇa vyaṅgeṣvasṛksrāvapūrvamarjunaparipoṭairlepaḥ |
kṣaudreṇa vā piṣṭā mañjiṣṭhā |
ajākṣīreṇavārdradāḍimatvak |
tenaiva vā bālāmalakaṃ gomūtreṇa saptāhaṃ sthitam |
dadhimaṇḍena vā kāleyakalodhrotpalakiñjalkam |
navanītena vā śvetāśvakhurajamaṣī ||
AS.Utt.37.25 tatrāpi vātajeṣu devadārudurālabhābṛhatīmañjiṣṭhāmūrvāpāmārgatrāyantītrāyamāṇāśukanasābalāvidārīyavabadarakulatthabilvotpalaśatāvarīdarbhamūlakvāthe śṛṅgīviḍaṅgagarbhaṃ ghṛtaṃ vipakvamadhobhaktaṃ pānamabhyaṅgaṃ nāvanaṃ ca sāyaṃ yojayet ||
AS.Utt.37.26 pralepaṃ ca nyagrodhadevadāruharītakīpūtīkarañjamadanaphalacūrṇairghṛtayuktaiḥ |
badaramajjākodravalājacūrṇena vā saghṛtena |
śvetacamarāsthitālapatrīstanyamadhughṛtairvā ||
AS.Utt.37.27 paitteṣu balāmadhukamāgadhikākṣīrakākolīsvaguptāphalakākamācītugāhvābhiḥ sapayaḥ sarpiḥ siddhaṃ pūrvavat prayojayet ||
AS.Utt.37.28 mṛdvīkāśvetapākīkharjūraparūṣakasauvīrabadaradvimedāpunarnavakaśerukāpravālavidrumamṛṇālairvā sakṣīraiḥ ||
AS.Utt.37.29 upasnigdhaṃ cainamikṣurasenobhayato virecayet ||
AS.Utt.37.30 kṛtarudhirāvasecanānetāṃśca vyaṅgān madhukasārivābalācandanalodhrotpalairghṛtayuktairālepayet |
prapauṇḍarīkamadhukapadmakanīlotpalasārivākadalīmūlapravālasuvarṇagairikairvā |
śītamadhuramannapānaṃ pravātamahaḥsvapnaṃ saumanasyaṃ ca seveta ||
AS.Utt.37.31 kaphajeṣu daśamūladevadāruharītakīśvadaṃṣṭrāmalakīkvāthe mustakuṣṭhaharidrāmaratarukalkaistadvat sādhitaṃ sarpistadvadevopayuñjīta ||
AS.Utt.37.32 tuttharocanālodhrapriyaṅgukāleyakaiḥ samadhughṛtairlepaḥ |
devadārusaralabalāśigrumūlairvā |
manaśśilātuttharasāñjanairvā |
mṛdunā vā kṣāreṇa daśamātrāḥ pralepaḥ ||
AS.Utt.37.33 raktajeṣu kṣīrasarpiḥsnigdhasya sirāṃ visrāvayet |
vamanavirecane ca pittavat kuryāt |
ālepaścāsya candanamadhukakalkena ghṛtavatā |
sarjarasanīlotpalaśaṅkhavetasakadalīmūlamūrvāmadhukakalkena vā ||
AS.Utt.37.34 prasuptau vātakuṣṭhoktakramo 'nte cāgninā dāhaḥ ||
AS.Utt.37.35 utkoṭhe pittaśleṣmaharo vidhiḥ sakṣāralavaṇaṃ ca tailamabhyaṅgaḥ |
koṭhe kuṣṭhacikitsitamīkṣeta ||