atha caturdaśo 'dhyāyaḥ |
AS.Sū.14.1 atha śodhanādigaṇasaṅgrahamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Sū.14.2 madananīmūtakekṣvākukośātakīdvayaphalapuṣpapatrāṇi kuṭajakarañjatrapusasarṣapapippalīviḍaṅgailāpratyakpuṣpīhareṇupṛthvīkākustumbaruprapunnāṭānāṃ phalāni śāradāni ca hastiparṇyāḥ kovidārakarbudārāriṣṭaśvagandhānīpavidulabilvabimbībandhujīvakaśvetāśaṇapuṣpīsadāpuṣpīvacācitrācitrakamṛgendravāruṇīsuṣavīcaturaṅgulasvādu kaṇṭakapāṭhāpāṭalīśārṅgeṣṭāmadhukamūrvāsaptaparṇasomavalkadvīpiśigrusumanassaumanasyāyavānīvṛścīvapunarnavāmahā sahākṣudrasahekṣukāṇḍakālaktapippalīmūlacavikānaladośīrahrīberamūlāni |
śālmalīśelukābhadrapaṇyairāvaṇyāvarttakyupodakoddāladhanvanarasāñjanarājādanopacitrāgopaśṛṅgāṭikāpicchāḥ |
priyaṅgupūṣpam |
tālīsapatram |
haridrāśṛṅgaverakandau |
madhuyaṣṭīdāruharidrāsāsau |
tagaraguḍūcīmadhuphaṇitakṣīrakṣāralavaṇāni ceti vamanopayogīni ||
AS.Sū.14.3 trivṛcchāmādantīdravantīśaṅkhinīsaptalājagandhājaśṛṅgīvacāgavākṣīchagalāntrīsuvarṇakṣīrīcitrakakiṇihīhrasvapañcamūlavṛścīvapunarnavāpalaṅkaṣāvāstukaśākasālamūlāni |
tilvakaramyakakāmpilyakapāṭalītvaca |
triphalāpīlupriyālakuvalabadarakarkandhukāśmaryaparūṣakadrākṣānīlinīklītanakodakīryāviḍaṅgapūgapañcāṅgulaphalāni |
caturaṅgulaphalapatrāṇi |
pūtīkasya tvakphalapatrāṇi |
mahāvṛkṣasaptacchadajyotiṣmatīkṣīrāṇi |
kṣīramadyamastutakradhānyāmlamūtrāṇi ceti virecanopayogīni ||
AS.Sū.14.4 kośātakīdevadālīsaptalākāravollikāsvarasamarkakṣīramuṣṇodakaṃ cetyubhayātmakāni |
bastiṣu tu teṣu teṣvavasthāntareṣuyānyupayujyante dravyāṇi tānyasaṅkhyeyatvānnopadiśyante |
rasaskandhebhya eva yathādoṣaṃ yathāvasthaṃ ca vibhajet |
sarveṣu tu prāyo madanakuṭaja jīmūtakekṣvākukośātakīdvayatrapuṃsāsiddhārthakaśatāhvāphalāni |
balādaśamūlairaṇḍatrivṛdvacāyaṣṭyāhvakuṣṭharāsnāpunarnavakattṛṇamūlāni |
saraladevadāruhapuṣāhiṅgurasāñjanavyoṣapatrailāmṛtāyavakolakulatthaguḍalavaṇamastudhānyāmlamūtrasnehakṣīrakṣaudrāṇi ceti nirūhopayogīni ||
AS.Sū.14.5 apāmārgaviḍaṅgamaricapippalīśirīṣavilvājājyajamojavārtākapṛthvīkailāhareṇuphalāni |
tālīsatamālatarkārīharitakavargapatrāṇi |
sarṣapāphalapatrāṇi |
śigruphalapatratvacaḥ |
haridrāmūlakalaśunanāgarakandapatrāṇi |
ativiṣākandāḥ |
kuṣṭhavacābhārṅgīśvetākiṇihīnāgadantījyotiṣmatīgavākṣīvayasthāvṛścikālībambīkarañjamūlāni |
arkālarkapuṣpamūlāni |
lodhramadanasaptaparṇanimbapīlubījāni |
muruṅgīmātuluṅgīlavaṅgapuṣpāṇi |
agarusuradārusaralasallakījiṅgiṇyasanarasāñjanahiṅgulākṣāniryāsāḥ |
tamālasālatālamadhūkadārvīsārāḥ |
tejasvinīmeṣaśṛṅgīvarāṅgeṅgudībṛhatīdvayacocatvacaḥ |
rājādanamajjakṣaudralavaṇāni madyāni gavādiśakṛdrasamūtrapittānyevaṃvidhāni cendriyopaśayānyanyānyapi tathā snehāḥ kṣīraṃ raktaṃ māṃsaraso dhānyarasastoyamiti śirovirecanopayogīni ||
AS.Sū.14.6 madhukapadmakamañjiṣṭhāśārivāmustāpunnāganāgakesarailavālukasuvarṇatvaktamālapṛthvīkāhareṇulākṣāśatapuṣpāsallakīśarkarāmadanakamarubakanyagrodhodumbarāśvatthaplakṣalodhratvak padmotpalāni sarvagandhadravyāṇi ca kuṣṭhatagaravarjyāni prāyogikadhūmopayogīni agaruguggulusallakīśaileyakanaladahrīberahareṇūśīramustādhyāmakavarāṅgaśrīveṣṭakasthauṇeyakaparipelavailavālukakundurukasarjarasayaṣṭyāhvaphalasārasnehamadhūcchiṣṭabilvaphalamajjayavatilamāṣakuṅkumāni medomajjavasāsarpīṣi ca snaihikadhūmopayogīni |
śirovirecanadravyāṇi gandhadravyāṇi ca tīkṣṇāni manohvā haritālaṃ ceti tīkṣṇadhūmopayogīni ||
AS.Sū.14.7 bhadradārukuṣṭhatagaravaruṇabalātibalārtagalakacchurāhlādinīkuberākṣīvatsādinyarkālarkakatakabhārṅgīkārpāsīvṛścikālīpattūraprabhṛtīni vidāryādigaṇo vīratarādi stṛṇākhyavarjyāni ṣaṭ pañcamūlāni ceti vātaśamanāni |
dūrvānantāmocarasamañjiṣṭhāparipelavakālākālīyakakadalīkandalīpayasyātmaguptānālikerakharjjūradrākṣāvidārībadarībalānāgabalānāgapuṣpaśatāvarīśīta pākyodanapākītṛṇaśūlyāṃśumatīdvayāriṣṭakāriṣṭāṭarūṣaketkaṭarpriyaṅgudhātakīdhavadhavadhanvanasyandanakhadirakadarapriyālatālasālasarjatiniśāśvakarṇagundrāvānīrapadmāpadmakapadmabījamṛṇālakumudanalinasaugandhikapuṇḍarīkaśatapatraśaivālakalhārotpalakākolyutpalikāśalūkaśṛṅgāṭakakaśerukakrauñcādanaprabhṛtīni anyāni ca śītavīryāṇi sārivādiḥ padmakādiḥ paṭolāadirnyagrodhādirdāhaharo mahākaṣāyastṛṇapañcamūlaṃ ceti pittaśamanāni |
śītaśivaśatapuṣpāsaralasuradārurāsneṅgu dīsātalāsumanaḥkākādanīlāṅgalikāhastikarṇamuñjātalāmajjakaprabhṛtīnyanyāni ca rūkṣoṣṇavīryāṇyāragvadhādirasanādirarkādiḥ surasādirmuṣkakādirvatsakādirmustādiḥ śītaghnaśca mahākaṣāyo vallīkaṇṭakapañcamūle ca śleṣmaśamanānīti ||
AS.Sū.14.8 bhavati cātra |
samīkṣya doṣadūṣyādīnamī vargāḥ suyojitāḥ |
sarvāmayajayāyālaṃ jāyante niyatātmanām ||