16
तत्रातिदेशवाचैव संबन्धस्य विनिश्चयः ।
सदृशस्तस्य बुद्धिस्थो144 यथैव प्रतिभासते ।
गवये145 तत्र संकेतः सामान्येन गतो न किम् ॥
न विशेषः सदैवास्ति प्रत्यक्षप्रतिपत्तिभाक् ।
तत्र संकेतकरणं व्यर्थमेवोपजायते ॥
अयं स गवयार्थश्चेद्147 विशेषेणेति गम्यते ।
यदि न व्यवहारोऽस्ति संकेतग्रहणागतः ।
प्रत्यक्षदृष्टेः संकेतग्रहणेनापि किं तदा ॥
परं प्रति व्यवहृतौ सामान्यं स्यात्तथा सति ।
सामान्येन च संबन्धग्रहणादतिदेशतः--।
अयं स गवयः पश्चाद्विशेषमवगच्छति ॥
महानसे हि संबन्धः सामान्येन प्रतीयते ।
पक्षधर्मत्वतः पश्चाद्विशिष्टाग्निपरिग्रहः ॥
सामान्येन हि संबन्धे विशेषेऽनुमितिः कथम् ।
अन्येन योगग्रहणे कथमन्यः प्रतीयते ॥
अन्तर्भाव्य विशेषं हि सामान्यव्याप्तिराप्यते ।
अवश्यं तत्र वस्त्वस्ति किंचिदेवाविशेषितम् ॥