atha navamo 'dhyāyaḥ |
AS.Utt.9.1 athāta unmādapratiṣedhaṃ nāmādhyāyaṃ vyākhyāsyamaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Utt.9.2 ṣaḍunmādā bhavanti vātapittakaphasannipātādhiviṣanimittāḥ |
tatronmādo nāma ya unmārgagaiḥ śārīramānasairdoṣairmanaso madaḥ ||
AS.Utt.9.3 teṣāṃ punarunmārgagatve hetuḥ śamalaṃ vikṛtopahitamahitamanucitamannapānavidhinirapekṣamāhārajātamatyupakṣīṇadehānāṃ vyavāyavyādhivegasamudgame viṣamaśarīraceṣṭopasevā devadvijagurūllaṅghanaṃ vā rāgadveṣajanitābhirādhibhirmanovighāto viṣopaviṣagaropayogo vā ||
AS.Utt.9.4 ebhirhīnasatvasya manasyupahate buddhau pracalitāyāmatyudīrṇatvāddoṣāḥ prakupitā hṛdayamupasṛtya manovahāni srotāṃsyāvṛtya janayantyunmādam ||
AS.Utt.9.5 tatra śirasaḥ śūnyatā cakṣuṣorasvasthatvaṃ svanaḥ karṇayorucchvāsādhikyamāsyasaṃsravaṇamannānabhilāṣo 'rocako 'vipāko hṛdayagraho 'sthāne dhyānāyāsasammohodvegāḥ satataṃ romaharṣo jvaro 'bhīkṣṇamunmattacittatvamudarditvamarditākṛtikaraṇaṃ vyādheḥ svapne ca darśanamabhīkṣṇaṃ bhrāntacittacalitānavasthitānāmapraśastānāṃ rūpāṇāṃ tilapīḍakavaccakrādhirohaṇaṃ vātakuṇḍalikābhirunmathanaṃ nimajjanaṃ kaluṣāṇāmambhasāmāvarteṣu cakṣuṣoścāpasarpaṇāmiti doṣanimittānāmunmādānāṃ pūrvarūpāṇi |
tato 'nantaramunmādābhinirvṛttireva ||
AS.Utt.9.6 sāmānyaliṅgaṃ manobuddhismṛtyādisampramoṣaḥ ||
AS.Utt.9.7 tataśca deho hatasārathiriva ratho 'karṇadhāra iva cāpsu plavaḥ sukhaduḥkhācāradharmādharmapralupto 'kasmād bhramati ||
AS.Utt.9.8 tatravātādasthānasmitahasitanṛttagītavāditravāgaṅgavikṣepavāgbhedabhrū vikṣeparodanakrośanāsphoṭanāni paryaṭanamajasramāsyāt phenāgamo yānamayānairalaṅkaraṇamanalaṅkārikairdravyairlobho 'bhyavahāryeṣu labdheṣu cāvamānastīvraṃ mātsaryaṃ kārśyaṃ pāruṣyamutpiṇḍitāruṇākṣatā jīrṇe 'nne cātibalavatvam ||
AS.Utt.9.9 pittāt krodhaḥ santarjanamakasmānmuṣṭiloṣṭakāṣṭhaśastrairabhidravaṇaṃ nagnatā pracchāyaśiśirābhirātirudakābhilāṣaḥ santāpaḥ pītāvasraṃsanamanimittamanalajvalanopaśaṅkāhni tārakādarśanaṃ tāmraharitahāridrasaṃrabdhākṣatvaṃ ca ||
AS.Utt.9.10 kaphādalpavākceṣṭāhāratvamarocako vamathuruṣṇasevā lālāsiṅghaṇakasravaṇaṃ rahaḥ kāmatā strīpriyatvaṃ nidrābībhatsatvaṃ śaucadveṣaḥ śvayathurāsye śuklastimitamalāvilākṣatā bhukte rātrau ca balavatvamiti |
bhavati cātra ||
AS.Utt.9.11 sarvāyatanasaṃsthānasannipāte tadātmakam |
unmādaṃ dāruṇaṃ vidyāttaṃ bhiṣak parivarjayet ||
AS.Utt.9.12 dhanakāntādināśena duḥsahenābhiṣaṅgavān |
pāṇḍurdīno muhurmuhyan hāheti paridevate ||
AS.Utt.9.13 rodityakasmāt smayate tadguṇān bahumanyate |
śokakliṣṭamanā dhyāyan jāgarūko viceṣṭate ||
AS.Utt.9.14 viṣeṇa śyāvavadano naṣṭacchāyo 'balendriyaḥ |
vegāntare 'pi sambhrānto raktākṣastaṃ vivarjayet ||
AS.Utt.9.15 athānilaja unmāde snehapānaṃ prayojayet |
pūrvamāvṛtamārge tu sasnehaṃ mṛduśodhanam ||
AS.Utt.9.16 kaphapittodbhave 'pyādau vamanaṃ savirecanam |
snigdhāsvinnasya bastīṃśca śirasaśca virecanam |
tathāsya śuddhadehasya prasādaṃ labhate manaḥ ||
AS.Utt.9.17 snehakāle ca vātotthe tailaṃ śarīṣamiṣyate |
mahākalyāṇakaṃ paitte pañcagavyaṃ kaphodbhave ||
AS.Utt.9.18 ithamapyanuvṛttau tu tīkṣṇaṃ nāvanamañjanam |
harṣaṇāśvāsanotrāsabhayatāḍanatarjanam ||
AS.Utt.9.19 abhyaṅgodvartanālepadhūpān pānaṃ ca sarpiṣaḥ |
yuñjyāttāṃni hi śuddhasya nayanti prakṛtiṃ manaḥ ||
AS.Utt.9.20 hiṅgusauvarcalavyoṣairdvipalāṃśairghṛtāḍhakam |
siddhaṃ samūtramunmādabhūtāpasmāranut param ||
AS.Utt.9.21 dvau prasthau svarasātbrahmyā ghṛtaprasthaṃ ca sādhitam |
vyoṣaśyāmātrivṛdbimbīśaṅkhapuṣpīnṛpadrumaiḥ ||
AS.Utt.9.22 sasaptalākṛmiharaiḥ kalkitairakṣasammitaiḥ |
palavṛdhyā prayuñjīta paraṃ mātrācatuṣpalam ||
AS.Utt.9.23 unmādakuṣṭhāpasmāraharaṃ vandhyāsutapradam |
vāksvarasmṛtimedhākṛddhanyaṃ brāhmīghṛtaṃ smṛtam ||
AS.Utt.9.24 varāviśālāvaḍhrailādevadārvelavālukaiḥ |
dvisārivādvirajanīdvisthirāphalinīnataiḥ ||
AS.Utt.9.25 bṛhatīkuṣṭhamañjiṣṭhānāgakesaradāḍimaiḥ |
vellatālīsapatrailāmālatīmukulotpalaiḥ ||
AS.Utt.9.26 sadantīpadmakahimaiḥ karṣāṃśaiḥ sarpiṣaḥ pacet |
prasthaṃ bhūtagrahonmādakāsāpasmārasūdanam ||
AS.Utt.9.27 pāṇḍukaṇḍūviṣe śoṣe mehe mohe jvare gare |
aretasyalparajasi daivopahatacetasi ||
AS.Utt.9.28 amedhasi skhaladvāci smṛtikāme 'lpapāvake |
balyaṃ maṅgalyamāyuṣyaṃ kāntisaubhāgyapuṣṭidam |
kalyāṇakāmidaṃ sarpiḥ śreṣṭhaṃ puṃsavanaṣe ca ||
AS.Utt.9.29 ebhyo dvisārivādīni jale paktvaikaviṃśatim |
jale tasmin pacet sarpirgṛṣṭikṣīracaturguṇam ||
AS.Utt.9.30 vīrādvimedākākolīkapikacchūviṣāṇibhiḥ |
sūpyaparṇīyutairetanmahākalyāṇakaṃ param |
bṛṃhaṇaṃ sannipātaghnaṃ pūrvasmādadhikaṃ guṇaiḥ ||
AS.Utt.9.31 jaṭilā pūtanā keśī cāraṭī markaṭī vacā |
trāyamāṇā jayā vīrā corakaḥ kaṭurohiṇī ||
AS.Utt.9.32 kāyasthā sūkarī chatrā sāticchatrā palaṅkaṣā |
mahāpuruṣadantā ca vayasthā nākulīdvayam ||
AS.Utt.9.33 kaṭambharā vṛścikālī śāliparṇī ca tairghṛtam |
siddhaṃ cāturthikonmādagrahāpasmāranāśanam ||
AS.Utt.9.34 mahāpaiśācakaṃ nāma ghṛtametadyathāmṛtam |
buddhimedhāsmṛtikaraṃ bālānāṃ cāṅgavardhanam ||
AS.Utt.9.35 laśunānāṃ śataṃ triṃśadabhayātryūṣaṇāt palam |
gavyacarmamaṣīprastho dvyāḍhakaṃ kṣīramūtrayoḥ ||
AS.Utt.9.36 purāṇasarpiṣaḥprasthamebhiḥ siddhaṃ prayojayet |
hiṅgucūrṇapalaṃ śīte datvā ca madhumānikām ||
AS.Utt.9.37 taddoṣagantusambhūtānunmādān viṣamajvarān |
apasmārāṃśca hantyāśu pānābhyañjananāvanaiḥ ||
AS.Utt.9.38 kevalaṃ siddhamebhirvā ghṛtamuttamamātrayā |
purāṇaṃ pāyayitvainaṃ śvabhre rundhyāt gṛhe 'thavā ||
AS.Utt.9.39 etānauṣadhavargānvā vidheyatvamagacchati |
añjanodvartanālepanāvanādiṣu yojayet ||
AS.Utt.9.40 aśvagandhājagandhogragandhālaśunasarṣapaiḥ |
rāsnākāyasthagolomīyuktaistailaṃ vipācitam ||
AS.Utt.9.41 gomūtrasadṛśaṃ pānanasyābhyaṅgānuvāsainaiḥ |
sarvonmādagrahālakṣmīpāpmāpasmāranāśanam ||
AS.Utt.9.42 śirīṣo madhukaṃ hiṅgu laśunastagaraṃ vacā |
kuṣṭhaṃ ca bastamūtreṇa piṣṭaṃ syānnāvanāñjanam ||
AS.Utt.9.43 tadvadvyoṣaṃ haridre dve mañjiṣṭhāhiṅgusarṣapāḥ |
śirīṣabījaṃ conmādagrahāpasmāranāśanam ||
AS.Utt.9.44 brāhmīmaindrīṃ viḍaṅgāni vyoṣaṃ hiṅgujaṭāṃ muram |
rāsnāṃ viṣaghnāṃ laśunaṃ viśalyāṃ surasaṃ vacām ||
AS.Utt.9.45 jyotiṣmatīṃ nāgavinnāmanantāṃ saharītakīm |
kāmlīṃ ca hastimūtreṇa piṣṭvā chāyāviśoṣitā |
vartinasyāñjanālepadhūpairunmādasūdanī ||
AS.Utt.9.46 piṣṭvā phalānyapāmārgāddhiṅgulaṃ hiṅgupatrikām |
vartirgokroṣṭupittena maricārdhāṃśakāñjanam |
unmādabhūtāpasmāre nṛṣu goṣu ca gocare ||
AS.Utt.9.47 avapīḍāśca vividhāḥ sarṣapasnehasaṃyutāḥ |
kaṭutailena cābhyaṅgo dhmāpayeccāsya tadrajaḥ ||
AS.Utt.9.48 sahiṅgutīkṣṇadhūmaśca sūtrasthānodito hitaḥ |
śṛgālaśalyakolūkajatukāvṛkabastajaiḥ ||
AS.Utt.9.49 mūtrapittaśakṛllomanakhacarmabhirācaret |
dhūpadhūmāñjanābhyaṅgapradehapariṣecanam ||
AS.Utt.9.50 dhūpayet satataṃ cainaṃ śvagomatsyaiḥ supūtibhiḥ |
vātaśleṣmātmake prāyaḥ paittike tu praśasyate ||
AS.Utt.9.51 tiktakaṃ jīvanīyaṃ ca sarpiḥ snehaśca miśrakaḥ ||
AS.Utt.9.52 śītāni cānnapānāni madhurāṇi laghūni ca |
vidhyet sirāṃ yathoktāṃ vā tṛptaṃ medyāmiṣasya vā |
nivāte śāyayedevaṃ mucyate mativibhramāt ||
AS.Utt.9.53 prakṣipyāsalile kūpe śoṣayedvā bubhukṣayā |
āśvāsayet suhṛttaṃ vā vākyairdharmārthasaṃhitaiḥ ||
AS.Utt.9.54 brūyādiṣṭavināśaṃ vā darśayedadbhutāni vā |
baddhaṃ sarṣapatailāktaṃ nyastaṃ cottānamātape ||
AS.Utt.9.55 kapikacchvāthavā taptairlohatailajalaiḥ spṛśet |
kaśābhistāḍayitvā vā badhvā śvabhre vinikṣipet ||
AS.Utt.9.56 athavā vītaśastrāśmajane santamase gṛhe |
sarpeṇodghṛtadaṃṣṭreṇa dāntaiḥ siṃhairgajaiśca tam |
trāsayecchastrahastairvā kirātārātitaskaraiḥ ||
AS.Utt.9.57 athavā rājapuruṣā bahirnītvā susaṃyatam |
bhīṣayeyurvadhenainaṃ tarjayanto nṛpājñayā ||
AS.Utt.9.58 dehaduḥkhabhayebhyo hi paraṃ prāṇabhayaṃ matam |
tena yāti śamaṃ tasya sarvato viplutaṃ manaḥ |
siddhā kriyā prayojyeyaṃ deśakālādyapekṣayā ||
AS.Utt.9.59 iṣṭadravyavināśāttu mano yasyopahanyate |
tasya tatsadṛśaprāptisāntvāśvāsaiḥ prasādayet ||
AS.Utt.9.60 kāmaśokabhayakrodhaharṣerṣyālobhasambhavān |
parasparapratidvandvairebhireva śamaṃ nayet ||
AS.Utt.9.61 bhūtānubandhamīkṣeta proktaliṅgādhikākṛtim |
yadyunmāde tataḥ kuryāt bhūtanirdiṣṭamauṣadham ||
AS.Utt.9.62 baliṃ ca dadyāt palalaṃ yāvakaṃ saktupiṇḍikām |
snigdhaṃ madhuramāhāraṃ taṇḍulān rudhirokṣitān ||
AS.Utt.9.63 pakvāmakānimāṃsāni surāṃ maireyamāsavam |
atimuktasya puṣpāṇi jātyāḥ sahacarasya ca |
catuṣpathe gavāṃ tīrthe nadīnāṃ saṅgameṣu ca ||
AS.Utt.9.64 nivṛttāmiṣamadyo yo hitāśī prayataḥ śuciḥ |
nijāgantubhirunmādaiḥ satvavān na sa yujyate ||
AS.Utt.9.65 prasādaścendriyārthānāṃ budhyātmamanasāṃ tathā |
dhātūnāṃ prakṛtisthatvaṃ vigatonmādalakṣaṇam ||