home
zoom_in zoom_out import_contacts invert_colors

तत्र—

पूर्वरङ्गं विधायादौ सूत्रधारे विनिर्गते ।
प्रविश्य तद्वदपरः 694 काव्यार्थं स्थापयेन्नटः ॥ २ ॥

136 पूर्वं रज्यतेऽस्मिन्निति पूर्वरङ्गः 695उत्थापनादिप्रयोगः । नाट्यशालायां तात्स्थ्यात् । प्रथमं प्रयोगे तद् उत्थापनादौ पूर्वरङ्गत्वम् । तं विधाय विनिर्गते प्रथमं सूत्रधारे तद्वदेव वैष्णवस्थानकादिना प्रविश्यान्यो नटः काव्यार्थं स्थापयेत् । स च काव्यार्थस्थापनात् सूचनात् स्थापकः ।

पूर्वरङ्गशब्दार्थमाह पूर्वं रज्यतेऽस्मिन्निति। अभिनयात् पूर्वं सामाजिकैरुत्थापनादिप्रयोगे हि 696रज्यत इति । तर्हि नाट्यशालायां कथं पूर्वरङ्गशब्दप्रयोगः । तत्राह तात्स्थ्यादिति697 । तत्स्थः खलूत्थापनादिप्रयोगः । तेनेदं तात्स्थ्यमादाय नाट्यशालापि तथोच्यत इति । वैष्णवस्थानकादिना। 698विष्णुसंबन्धवेषप्रभृतिना ।

  1. This is the reading in A.T.A. and in B.M.’s. N.S.P. reads kāvyam āsthāpayennaṭaḥ. See Abhinavabhāratī on 162. Abhinavagupta seems to have a different view about sūtradhāra and sthāpaka,as he takes only the appearance to be different, and not the person.

    ↩

  2. Up to nāṭyaśālāyāṃ tātsthyāt is clear in A.T.A. The next line is not very clear. N.S.P. reads here pūrvaraṅgo nāṭyaśālā. tatsthaprathamaprayogavyutthāpanādau pūrvaraṅgatā. A.T.A. reading seems to be confirmed by Bh. Nṛ.

    ↩

  3. Only T.M.S. reads prayoge ’bhirajyata iti. See >Nāṭyaśāstra (G.O.S.) V. 22, etc. and Abhinavabhāratī on page 216.

    ↩

  4. N.S.P. does not give it. But according to Bh.Nṛ. it seems it has to be.

    ↩

  5. See also Abhinavabhāratī under X. 53.

    ↩