न खलु सदृशाभिमतादेवार्थक्रियावाप्तिर्येन1176 तदर्थक्रियाकारि सादृश्यम्भवेत् । महिष्या
दितोपि क्षीराद्यर्थक्रियावाप्तेः । अथावान्तरभेदस्तत्र विद्यते । तेन विसदृशी विसदृशान्न तु
सैवार्थक्रिया । यद्येवमवान्तरभेदो गवामपि परस्परतोस्त्येव । ततः सादृश्यानुरूपार्थक्रिया
नास्त्येवेति न सम्वादः । किञ्च । विलक्षणप्रत्ययोत्पत्तेरपरत्र वैलक्षण्यमप्यस्तीति प्राप्तं ।
१ B. क्रियास्ति येन ।
सादृश्याभावमात्रेण तदिति चेत् । सादृश्यमपि वैलक्षण्याभावमात्रेणेति प्राप्तं । सादृश्यमेव१
बैलक्षण्याभाव इति चेन्न कथम्भावोऽभावः । वैलक्षण्याभावमेव सादृश्यमिति किन्न भवति ।
बैलक्षण्यञ्चोभयवादिप्रसिद्धं । न । (तद्) अभावमात्रेण सादृश्यव्यवहारपरिसमाप्तेरनर्थ
कमपरं सादृश्यपरिकल्पनं तस्मान्नोपमानमपरं प्रमाणं ।
(ग) प्रतिज्ञा (आगम) निरासः—
अथ प्रतिज्ञार्थ आगमसिद्ध इति प्रतिज्ञा आगम उच्यते । एवमपि किन्न1177 प्रतिज्ञायाः
प्रयोजनं । तथा हि ।
कथन्तर्हीदमुक्तमस्माकं तु पक्षनिर्द्देशो यः स न साधनत्वेनापि तु हेत्वर्थविषयत्वेनेति ।
एतदेवाह ।
कृतकत्वादित्येतावन्मात्रकादनित्य इत्युक्तेन ज्ञायते कस्यानित्यता साध्या । ततः स
शब्दोऽनित्य इति प्रतिज्ञापदमुपादेयं । तदिदानीं हेतुविषयत्वेन नोपादीयतामन्यथा वा ।
सर्व्वथास्यां बाह्यव्यवस्थायामख्यापिते विषये हेतुवृत्तेरसम्भवात् । अवश्यम्विषयः ख्यापयि
तव्यः । ततः साध्यसिद्धेः प्रागवश्यं भावः प्रतिज्ञायाः साधनस्य साधनतान्यथा साधनत्वस्या
भावात् । प्रमाणफलोपन्यास इति चेत् । निर्द्देशे प्रमाणफलं प्रतिज्ञा पक्ष इति न
नामान्तरकरणात्परिहारः । स चायं न्यायः शूलं चक्रमित्याहेति । अतो विषयख्यापनादेव
तस्य शक्तता सिद्धा । उक्तमत्र । संशयादीनामपि साधनत्वप्रसङ्गः ।
विषयः प्रतिज्ञया निदर्शनीय इत्यत्र विचार्यते । किम्व्याप्तितपूर्व्वकप्रयोगे । अथ
हेतोः पञ्चम्या निर्द्देशे ।
किञ्चातः ।