158

दृश्यमानमात्मीयं कथमिव शक्यं नास्तीति प्रतिपादयितुं । अविद्यानिबन्धनत्वात्
सर्वस्येति चेत् । ना अविद्याया आत्मव्यतिरेकेणाभावात् । नाविद्या पुरुषादन्या पुरुष एवेदं
सर्वमिति
572 वचनात्(ा)ततोऽविद्यास्वभावत्वात् अस्य भ्रान्तता न कदाचिदपेयात्(ा)नहि
तदात्मभूता भ्रान्तिस्ततोऽपैति । तस्यैवापायप्रसङ्गात् ।

प्रतिक्षिप्तश्चस्या द्वा दः । किञ्च आत्मीये असति क्रियाभोगौ न स्तः क्रियाभोगा
त्मकत्वादात्मनः । अथ परमार्थत एतदपि नेष्यत एवेति चेत् । आत्मनोपि परार्थत्वे कोऽव
ष्टम्भः । सम्वेदनेन तस्य परिच्छेदादिति चेत् सर्वसम्वेदनप्रसङ्गः । अभ्यासात्स्वप्नादिवदसत्त्व
मिति । न युक्तमात्मनोपि न पारमार्थिकत्वं अथाद्वैतं । तदा चित्राद्वैतमिति । नात्मा
नामास्ति, नित्यत्वस्य प्रत्युत्पन्नस्वभावमात्रग्रहिणा प्रत्यक्षेणाग्रहणात्(ा) पूर्वापरप्रत्यक्षयो
र्युगपदभावात् । एकैकेन नित्यतात्मनः । अथपरमार्थ एतदपि नेष्यत एवेति चित् प्रतीतिः573 ।
न च संघटनं स्मृतेरप्रमाणत्वात् । प्रत्यक्षाभावेऽनुमानाभा(वा)च्चेति । ततो नात्मदर्शना
त्समीहितार्थसिद्धिः ।

तस्मादनादिसन्तानतुल्यजातीयबीजिकां ।। २५७ ।।
उत्खातमूलाङ्कुरुत सत्त्वदृष्टि मुमुक्षवः574 ।

नैरात्म्यदर्शनादेव मोक्षो नान्या गतिः प्रामाणिकीत्युपसंहारः ।

(आगममात्रेण न मुक्तिः)—

नन्वागमादात्मास्तित्वं तस्य च मोक्षः । स च मोक्ष एकान्तसुखरूपो न कदाचि
त्तस्याभावः । संसारसुखं तु विच्छेदवदिति न ततः परितोषः । स च दीक्षादिविधेरित्यचोद्यमेव
पूर्वकं सकलं । तथा चोक्तं ।

अतीन्द्रियानसम्बेधान् पश्यंत्यार्षेण चक्षुषा । ये भावान् वचनं तेषां नानुमानेन बाध्यते ।। ८५७ ।।

अपौरुषेयं वा वचनमिति । तदप्ययुक्तं ।

आगमस्य तथा भावनिबन्धनमपश्यतां ।। २५८ ।।
मुक्तिमागममात्रेण ब्रुवन्न परितोषकृत् ।

सत्त्यमेतदनीन्द्रियदर्शिनां वचनमनुमानेम बाध्यते । तदेव तु तत्प्रयुक्तत्वं वचनस्य
न गम्यते । सर्वागमसाधारणत्वादस्य । न च सर्वागमप्रमाणत्वं । न तदर्थानुष्टानसम्भवः ।
अपौरुषेयत्वन्तु न युक्तमित्युक्तं ।

(दीक्षाऽकिञ्चित्करी)—

ननु बीजादीनामप्ररोहणधर्म्मता दीक्षाविधिसंसर्ग्गादुपलब्धा । तदप्ययुक्तं ।

नालं बीजादिसंसिद्धो विधिः पुंसामजन्मने ।। २५९ ।।
तैलाभ्यङ्गाग्निदाहादेरपि मुक्तिप्रसङ्गतः ।

  1. १ T. उपनिषदि

  2. २ T. एकैकेन न नित्यात्मनः प्रतीतिः,

  3. ३ T. ब्युङ्-वीऽ-सेम्‌स्-चन्-ल्त-व-दग् । र्च-व-ञिद्-लस् द्ब्युङ-वर्-ग्यिस्=उत्खातमूलां
    कुरुत सत्त्वदृष्टिं मुमुक्षवः ।