Adhyāya 3, Āhnika 1, Sūtra 67
800na pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt // 3.1.67 //
neti trisūtrīṃ pratyācaṣṭe/ kasmāt? pārthivasya dravyasyāpy asya ca pratyakṣaṭvāt/ mahatvānekadravyatvād rūpāc copalabdhir iti taijasam eva dravyaṃ pratyakṣaṃ syāt na pārthivam āpyaṃ vā rūpābhāvāt/ taijasavat tu pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt na saṃsargād anekaguṇagrahaṇaṃ bhūtānām iti/ bhūtāntararūpakṛtaṃ ca pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvaṃ bruvataḥ pratyakṣo vāyuḥ prasajyate niyame vā kāraṇam ucyatām iti/
801 rasayor vā pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt — pārthivo rasaḥ ṣaḍvidhaḥ, āpyo madhura eva; na caitat saṃsargād bhavtitum arhati/ rūpayor vā pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt taijasarūpānugṛhītayoḥ, saṃsarge hi vyañjakam eva rūpaṃ na vyaṅgyam astīti/ ekānekavidhatve ca pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvād rūpayoḥ/ pārthivaṃ haritalohitapītādyanekavidhaṃ rūpam, āpyaṃ tu śuklam aprakāśakam, na caitad ekaguṇānāṃ saṃsarge saty upapadyata iti/ udāharaṇamātraṃ caitat, ataḥ paraṃ prapañcaḥ / sparśayor vā pārthivataijasayoḥ pratyakṣatvāt/ pārthivo 'nuṣnāśītaḥ sparśaḥ, uṣṇas taijasaḥ pratyakṣaḥ, na caitad ekaguṇānām anuṣṇāśītasparśena vāyunā saṃsargeṇopapadyata iti/ atha vā pārthivāpyayor dravyayor vyvasthitaguṇayoḥ pratyakṣatvāt/ caturguṇaṃ pārthivaṃ dravyaṃ triguṇam āpyaṃ pratyakṣam, tena tatkāraṇam anumīyate tathābhūtam iti/ tasya kāryaṃ liṅgaṃ kāraṇabhāvād dhi kāryabhāva iti/ evaṃ taijasavāyavyayor dravyayoḥ pratyakṣatvād guṇavyavasthāyāḥ tatkāraṇe dravye vyavasthānumānam iti/ dṛṣṭaś ca vivekaḥ pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt/ pārthivaṃ dravyam abādibhir viyuktaṃ pratyakṣato gṛhyate,
802 āpyaṃ ca parābhyām, taijasaṃ ca vāyunā, na caikaikaguṇaṃ gṛhyata iti/ niranumānaṃ tu viṣṭaṃ hy aparaṃ pareṇa ity etad iti/ nātra liṅgam anumāpakaṃ gṛhyata iti yenaitad evaṃ pratipadyemahi/ yac coktaṃ viṣṭaṃ hy aparaṃ pareṇeti bhūtasṛṣṭau veditavyaṃ na sāmpratam iti niyamakāraṇābhāvād ayuktam/ dṛṣṭaṃ ca sāmpratam aparaṃ pareṇa viṣṭam iti, vāyunā ca viṣṭaṃ teja iti/ viṣṭatvaṃ saṃyogaḥ, sa ca dvayoḥ samānaḥ, vāyunā ca viṣṭatvāt sparśavat tejo na tu tejasā viṣṭatvād rūpavān vāyur iti niyamakāraṇaṃ nāstīti/ dṛṣṭaṃ ca taijasena sparśena vāyavyasya sparśasyābhibhavād agrahaṇam iti, na ca tenaiva tasyābhibhava iti//67//