atha pañcadaśo 'dhyāyaḥ |
AS.Utt.15.1 athāto dṛṣṭirogavijñānīyaṃ nāmādhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Utt.15.2 sirānusāriṇi male prathamaṃ paṭalaṃ śrite |
avyaktamīkṣate rūpaṃ vyaktamapyanimittataḥ ||
AS.Utt.15.3 prāpte dvitīyaṃ paṭalamabhūtamapi paśyati |
bhūtaṃ tu yatnādāsannaṃ dūre sūkṣmañca nekṣate ||
AS.Utt.15.4 dūrāntikasthaṃ rūpañca viparyāsena manyate |
doṣe maṇḍalasaṃsthāne maṇḍalānīva paśyati ||
AS.Utt.15.5 dvidhaikaṃ dṛṣṭimadhyasthe bahudhā bahudhā sthite |
dṛṣṭerabhyantaragate drasvavaḍhraviparyayam ||
AS.Utt.15.6 nāntikasthamadhassaṃsthe dūragaṃ noparisthite |
pārśve paśyenna pārśvasthe timirākhyoyamāmayaḥ ||
AS.Utt.15.7 prāptoti kācatāṃ doṣe tṛtīyapaṭalāśrite |
tenordhvamīkṣate nādhastanucailāvṛtopamam |
yathāvarṇañca rajyeta dṛṣṭirhīyeta ca kramāt ||
AS.Utt.15.8 tathāpyupekṣamāṇasya caturthaṃ paṭalaṃ gataḥ |
liṅganāśaṃ malaḥ kurvan chādayeddṛṣṭimaṇḍalam ||
AS.Utt.15.9 tatra vātena timire vyāviddhamiva paśyati |
calāvilāruṇābhāsaṃ prasannañcekṣate muhuḥ ||
AS.Utt.15.10 jālāni keśān maśakānnaśmīṃścopokṣitetra ca |
kācībhūte dṛgaruṇā paśyatyāsyamanāsikam ||
AS.Utt.15.11 candradīpādyanekatvaṃ vakramṛjvapi manyate |
vṛddhaḥ kāco dṛśaṃ kuryādrajo dhūmāvṛtāmiva ||
AS.Utt.15.12 spaṣṭāruṇābhāṃ vistīrṇāṃ sūkṣmāṃ vā hatadarśanām |
saliṅganāśo vāte tu saṅkocayati dṛksirāḥ |
dṛṅmaṇḍalaṃ viśatyantargambhīrā dṛgasau smṛtā ||
AS.Utt.15.13 pittaje timire vidyutkhadyotodyotadīpitam |
śikhitittiripatrābhaṃ prāyo nīlañca paśyati ||
AS.Utt.15.14 kāce dṛkkāṃsyanīlābhā tādṛgeva ca paśyati |
arkendupariveṣāgnimarīcīndradhanūṃṣi ca ||
AS.Utt.15.15 bhṛṅganīlā nirālokā dṛksnigdhā liṅganāśataḥ |
dṛṣṭiḥ pittena drasvākhyā sā drasvā drasvadarśinī |
bhavet pittavidagdhākhyā pītā pītābhadarśanā ||
AS.Utt.15.16 kaphena timire prāyaḥ snigdhaṃ śvetañca paśyati |
śaṅkhendukundakusumaiḥ kumudairiva cācitam ||
AS.Utt.15.17 kāce tu niṣprabhendvarkapradīpādyairivācitam |
sitābhāsā ca dṛṣṭissyālliṅganāśe tu dṛśyate ||
AS.Utt.15.18 mūrtaḥ kapho dṛṣṭigataḥ snigdho darśananāśanaḥ |
bindurjalasyeva calaḥ padminīpuṭasaṃśritaḥ ||
AS.Utt.15.19 uṣṇe saṅkocamāyāti cchāyāyāṃ parisarpati |
śaṅkhakundedukumudasphaṭikopamaśuklimā ||
AS.Utt.15.20 raktena timire raktaṃ tamobhūtañca paśyati |
kācena raktā kṛṣṇā vā dṛṣṭistādṛk ca paśyati |
liṅganāśepi dṛk tādṛṅniṣprabhā hatadarśanā ||
AS.Utt.15.21 saṃsargasannipāteṣu vidyāt saṅkīrṇalakṣaṇān |
timirādīnakasmācca taiḥ syādvyaktākulekṣaṇaḥ |
timire śeṣayordṛṣṭau citro rāgaḥ prajāyate ||
AS.Utt.15.22 dyotate nakulasyeva yasya dṛṅnicitā malaiḥ |
nakulāndhaḥsa tatrāhni citraṃ paśyati no niśi ||
AS.Utt.15.23 arke 'stamastakanyastagabhastau stambhamāgatāḥ |
sthagayanti dṛśaṃ doṣā doṣāndhaḥ sa gadoparaḥ ||
AS.Utt.15.24 divākarakaraspṛṣṭā bhraṣṭā dṛṣṭipathānmalāḥ |
vilīnalīnā yacchanti vyaktamatrāhni darśanam ||
AS.Utt.15.25 uṣṇataptasya sahasā śītavārinimajjanāt |
tridoṣaraktasaṃpṛkto yātyūṣmordhvaṃ tatokṣiṇī |
dāhoṣe malinaṃ śukramahanyāviladarśanam ||
AS.Utt.15.26 rātrāvāndhyaṃ ca jāyeta vidagdhoṣṇena sā smṛtā ||
AS.Utt.15.27 bhṛśamamlāśanāddoṣaissāsrairyā dṛṣṭirācitā |
sakledakaṇḍūḥ kaluṣā vidagdhāmlena sā smṛtā ||
AS.Utt.15.28 śokajvaraśirorogasantaptasyānilādayaḥ |
dhūmāvilāṃ dhūmadṛśaṃ dṛśaṃ kuryuḥ sa dhūmaraḥ ||
AS.Utt.15.29 sahasaivālpasatvasya paśyato rūpamadbhutam |
bhāsvaraṃ bhāskarādiṃ vā vātādyā nayanāśritāḥ ||
AS.Utt.15.30 kurvanti tejaḥ saṃśoṣya dṛṣṭiṃ muṣitadarśanām |
vaiḍūryavarṇāṃ stimitāṃ prakṛtisthāmivāvyathām |
aupasargika ityeṣa liṅganāśaḥ atra varjayet ||
AS.Utt.15.31 vinā kaphālliṅganāśān gambhīrāṃ drasvajāmapi ||
AS.Utt.15.32 ṣaṭkācā nakulāndhaśca yāpyāśśeṣāṃstu sādhayet |
dvādaśeti gadā dṛṣṭau nirdiṣṭāḥ saptaviṃśatiḥ ||