atha pañcatriṃśo 'dhyāyaḥ |
AS.Utt.35.1 athāto granthyādipratiṣedhaṃ nāmādhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ |
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ ||
AS.Utt.35.2 sarveṣveva pūrvaṃ granthiṣu bṛhatīdvayapippalīcitrakasādhitena purāṇasapiṃṣā snigdhaṃ vāmayet |
virecayecca |
kṛtasaṃsarjanasyacottamāṅgagateṣu granthiṣu lākṣādvirajanīviḍaṅgaśuṇṭhīpūtīdārubhiḥ śiro virecayet dhūmakavalagaṇḍūṣāṃśca sa seveta ||
AS.Utt.35.3 aṅkolamadhukamātuluṅgahiṃsrāpūtīdārubilvamūlasaralakuṣṭhavacāvaruṇatvakkālātiviṣājagandhābhirlepaḥ |
śyāmāsuradāru samaṅgākośātakīpunarnavasarṣapairvā ||
AS.Utt.35.4 saśopharukstambhe copanāho yavasaktumadhukakuṣṭhaśatapuṣpodavadārubhirghṛtayuktaiḥ |
gojāvikharoṣṭrāśvahastimūṣīkamāṃsairvā veśavārīkṛtairvasātailavadbhiḥ ||
AS.Utt.35.5 palāśavṛntāgnimanthatvakkalkena māṃsapiṇḍairvā |
bahuśaḥ svinnamaṅguṣṭhena veṇuparvaṇā vā śanaiśśanaiḥ punaḥ punarvimardayet |
yathāyathaṃ ca śophavat kriyāṃ prayuñjīta ||
AS.Utt.35.6 atha vātaje granthau daśamūlasiddhaṃ mahāsnehaṃ pibet |
amṛtānimbabījabhārṅgīsyonākabāṇatālapatrīkṛṣṇagandhāgarubhiḥ kṣīrapiṣṭaiḥ sukhoṣṇairlepaḥ |
vividhāśca vātavyādhivihitāḥ snehasvedopanāhāḥ |
tathānupaśame sirāvyadhaḥ ||
AS.Utt.35.7 pakvaṃ tu vidārya nirastapūyaṃ kṛtvārkādivargāmbhasā prakṣālya tilakalkena sacitrakasaindhavenālepayet |
tailaṃ ca ropaṇaṃ rāsnāsaralośīraviḍaṅgamadhukakṣīrasaṃskṛtaṃ kuryāt ||
AS.Utt.35.8 pittaje raktaje ca jalaukaso nyagrodhādiḥ pradehapariṣekayoḥ padmakādiḥ pāne ca drākṣekṣurasayuktā harītakī virekaḥ |
pakve pāṭite ca pittavraṇokto vidhiḥ ||
AS.Utt.35.9 kaphajamantaśśuddhasya bhṛśaṃ svedayedvimlāpayecca kākādanīvikaṅkatakākanandikāragvadheṅgudamūlamadanaphalabhārṅgīkarañjairlepayet |
nāgaraviḍaṅgailāvālukacavyapalāśavṛntacitrakairvā |
bhallātasaindhavājagandhāsarṣaṣairvā ||
AS.Utt.35.10 evamapyapacyamānamamarmasthaṃ vidārya sthitaraktaṃ niśśeṣamagninā dahet |
saśeṣo hi punarāpūryate |
tato nirvāpitaṃ kṣārakṣaudraguḍottarairālepaissaṃśuddhaṃ ropayet ||
AS.Utt.35.11 māṃsavraṇagranthīṃścaivameva yāpayet |
medojepyayameva vidhiḥ api ca medogranthiṃ tilakalkadigdhaṃ dviguṇapaṭāntaritaṃ taptena phālena darvyā vā jatuliptayā bahuśaḥ pramṛjyāt |
śastraṃ cāvacārya pūrvavanmedo dahet |
supakvaṃ vā vipāṭya mūtraprakṣālitaṃ kṣaudrasaindhavasuvarcikākāñcanakṣīrīharitālamiśraiḥ kṣīrabakapragāḍhaistilairālepayet ||
AS.Utt.35.12 guñjādvikarañjatāpasavṛkṣavaṃśāvalekhamūtrasiddhaṃ tailamabhyaṅgaḥ |
samyakśuddhaṃ cainaṃ ropayet ||
AS.Utt.35.13 sirāgranthau tvabhinave tailaṃ sāhacaraṃ pibet upanāhañca vātaharairbastikarma ca kuryāt |
sirāvyadhañca ||
AS.Utt.35.14 vātārbudamairaṇḍapriyālanārikelamajjorvārukārkorubījotkārikayopanāhayet |
ānūpāmiṣaveśavārairvā |
nāḍīsvedañca kuryāt bahuśaścātraśṛṅgeṇa rudhiramavasecayet |
vātaharavargakkāthapayomlasiddhaṃ trivṛtaṃ pibet ||
AS.Utt.35.15 pittotthe mṛdūn svedopanāhān kāyavirecanañca prayojayet |
śākakākodumbarikāpatraghṛṣṭe ca priyaṅgupataṅgasarjarasārjunalodhramadhumadhukairlepaḥ |
śyāmāgrikarṇikāñjanaklītanakanakhadrākṣāsaptalānyatamarasasādhitaṃ sarpiḥ pītaṃ pittārbudaślīpadodaraghnam ||
AS.Utt.35.16 śleṣmaje tūrdhvamadhaśca hṛtadoṣasya srutaraktasya ca vamanavirecanadravyaiḥ pralepaḥ |
kākādanīśukabarhāgnijihvāmūladakṣakapotagṛdhrapurīṣakāśamūlairvā palāśakṣīrapiṣṭaiḥ |
piṇyākakulatthaniṣpāvairmāṃsapragāḍhairdadhipiṣṭairlepayet |
lepāsvādalobhena ca nilīyamānā makṣikāḥ sa mupekṣeta |
tadvimuktaiḥ kṛmibhiritarairvā bhakṣyamāṇañca |
tataḥ kṛmibhakṣitāvaśeṣaṃ śākādipatrairvilikhyāgnināpratisārayat |
alpamūlaṃ vā traputāsrāyaḥsīsapaṭṭakaveṣṭitam |
punaḥ punaśca kṣārān kālāpekṣayā yojayet |
jātyāsphotakaravīrapallavāṃśca vraṇaśodhanāya kalkādau |
tailañcātra pāṭhāviḍaṅgabhārṅgī triphalākaṣāyasiddhamabhyañjanam ||
AS.Utt.35.17 medorbudaṃ svinnabhinnaṃ suśodhitamedaskamupaśāntaraktasrāvaṃ sadyaḥssīvyet |
tato gṛhadhūmalodhramanaśśilāharidrāpataṅgacūrṇairmadhumādbhiḥ pratisārayet |
karañjatailañcābhyañjanārthe niyuñjīta |
sarvārbudāni ca yadṛcchayā paryāgatāni supariśodhitāni ropayet |
api ca ||
AS.Utt.35.18 saśeṣadoṣāṇi tu yorbudāni karoti tasyāśu punarbhavanti |
tasmādaśeṣoddharaṇaṃ praśastaṃ kṣāreṇa śastreṇa tathāgninā vā ||
AS.Utt.35.19 ślīpade tu vātātmake snehasvedopanāhān prayujya gulphasyopariṣṭādvyaṅgule sirāṃ vidhyet |
eraṇḍatailañca gomūtreṇa māsaṃ pibet |
jīrṇe nāgarakvathitena payasā purāṇadhānyānyaśnīyāt |
trivṛtañca pāyayet |
bastiśca prayuñjīta |
evamapyaśāmyatyāgninā dahet ||
AS.Utt.35.20 paittike mṛdurupanāho gulphasyādhaḥ sirāmokṣaḥ pittārbudoktāḥ snehavirekāḥ pittaghnāśca lepāḥ ||
ślaiṣmike tvaṅguṣṭhe sirāṃ muñcet |
sakṣaudrāṃśca kaphaghnān kaṣāyānabhīkṣṇaṃ pāyayet |
yathābalaṃ vā harītakī vardhamānāḥ ||
AS.Utt.35.21 ślaiṣmike tvaṅguṣṭhe sirāṃ muñcet |
sakṣaudrāṃśca kaphaghnān kaṣāyānabhīkṣṇaṃ pāyayet |
yathābalaṃ vā harītakī vardhamānāḥ ||
AS.Utt.35.22 ādārīkākajaṃghākākādanīśukanāsākadambapuṣpabṛhatīdvayamantardhūmaṃ dagdhvā gomūtreṇa bahuśaḥ parisrāvayet tatastat kṣārodakaṃ kṣārakalpena vipacet |
dadyāccātra paratīvāpaṃ phalguśukākhyā madanaphalarasaṃ eṣa kṣāro madhurāhāreṇābhyastaḥ ślīpadāpacīgrahaṇīdoṣārocakān sarvaviṣāṇi ca niyacchati ||
AS.Utt.35.23 tailaṃ vā pibedviḍaṅgārkamaricacitrakaśuṇṭhīdevadārvelāvālukalavaṇapañcakaissiddham |
ālepayecca nāgarāmṛtāviḍaṅgakaṭukābhadradārubhirmūtrapiṣṭairūrustambhoktaiśca bheṣajairyavānnaṃ ca śīlayet ||
AS.Utt.35.24 maṇḍamālāyāṃ kumbhanikumbhadravantījīmūtakakośātakīphalavipakvaṃ ghṛtamubhayānulomanaṃ pibet |
śārṅgeṣṭāmūlaṃ vā takrapiṣṭam |
vamanārthaṃ sukhodakena vā jātībarhiṣṭhanirguṇḍījīmūtakottuṇḍakīmūlatvakcūrṇam |
sirā cāsya vidhyet ||
AS.Utt.35.25 saśeṣadoṣaṃ tu kauṣṭhikaṃ navakaṃ pāyayet |
rasāñjanaṃ gomūtrataṇḍulodakānyatareṇa |
tadeva ca nāvayet |
madhūkasāraṃ vā śigruphalāni vā nimbakarañjakaravīrasiddhaṃ vā tailaṃ vairecanikañca dhūmaṃ pibet ||
AS.Utt.35.26 apakvāṃśca gaṇḍānnākulīsaindhavanāgarairlepayet |
guñjākaravīrārkaśyāmāsiddhārthakairajāmūtrayuktairdaśakṛtvā vipakvaṃ tailaṃ lavaṇapañcakapippalīmaricacūrṇo petamabhyaṅgātsarvāvasthānapacyarśorbudanāḍīduṣṭavraṇavalmīkānapohati ||
AS.Utt.35.27 sauvarcalasaindhavaudbhidadantībhallātakacitrakakalkena siddhaṃ tailamabhyaṅgo 'pacyām |
taṇḍūlīyakasvarasena vā sanirguṇḍīrasaṃ vā tailaṃ sādhitamabhyaṅgapānanāvanairgaṇḍamālānāḍīvraṇakuṣṭhānilārtiharam ||
AS.Utt.35.28 kākādanīnalikāgnijihvāvandhyākarkoṭakīviśālāpāṭhottuṇḍakījīmūtakośātakībījairarddhapalāṃśaurviṣakarṣayuktairnirguṇḍīsvarasopetaṃ karañjatailaprasthaṃ vipacettatpūrvavadevaprayuktaṃ paramapacīghnam ||
AS.Utt.35.29 amarmajāṃśca gaṇḍānapakvānevodbhṛtyāgninā kṣāreṇa vā prasādhayet |
sarṣapavṛkṣādanī kvāthairvraṇakṣālanam |
tilakuntalakṣAarapiṣṭastilakalkaḥ sukhoṣṇo lepaḥ |
kākakṛkalāsagodhāhinirmokakūrmāṇāmanyatamasyāntardhūmadagdhasya maṣīṅgudatailaplutābhyaṅgaḥ |
māṃsīsarjarasakārpāsīphalasaindhavaiḥ stanyapiṣṭaistailaṃ vipakvamabhyaṅgo vraṇakāṭhinyaghnaḥ sarpājagaravase tailaṃ ca samaṃ trayametadapacīghnam |
ślīpadoktāni ca tailāni prayojayet ||
AS.Utt.35.30 evamanupaśame vāmapārśvajāyāṃ dakṣiṇajaṅghāpṛṣṭhamadhyādindrabasteradhaḥ ūrdhvaṃ vā śastreṇākṣimātraṃ vraṇaṃ kṛtvā matsyāṇḍajālanibhaṃ medopanīyāgninā dahet |
anenetarapārśvajāvyākhyātā |
evamubhayapārśvajāyāmubbhayataḥ |
yavamudgaprāyaṃ ca gaṇḍamālāsu bhojanam ||
AS.Utt.35.31 nāḍīmanilajāmupanāhya pūyagatimasyā niśśeṣamoṣitvāvadārayecchastreṇa |
tatastilāpāmārgaphalakalkena sasaindhavena pūrayitvā badhnīyāt ||
AS.Utt.35.32 pittajāṃ saghṛtakṣīrayā padmakādikṛtayo 'lkārikayo 'panāhitām |
vidāritāṃ ca tilanāgadantīmañjiṣṭhākalkena pūrayet śyāmātribhaṇḍītriphalātilvakaharidrādvayakalkakṣīrasaṃskṛtaṃ sarpirabhyaṅgaḥ |
paraṃ nāḍīnibarhaṇam ||
AS.Utt.35.33 śleṣmajāṃ saktukulatthakiṇvasarṣapairupanāhya vidārya ca nimbatilasaindhavasaurāṣṭrīnikumbhairlepayet |
dantīcitrakasvarjikāsaindhavatālīsanaladapūtīkāpāmārgaphalaistailaṃ samūtraṃ pācitamabhyaṅgaḥ ||
AS.Utt.35.34 śalyahetukīṃ pāṭayitvā sarvaśaḥ śalyaṃ viśodhya madhughṛtatilakalkapraticchannāṃ badhnīyāt |
bilvakapitthakumbhīkharjūravanaspatiśalāṭukvāthe priyaṅgumustorupūgaśakunasugandhikālodhramocarasadhātakīpuṣpagarbhaṃ tailaṃ prasādhitaṃ sādhayatyāśu śalyajāṃ gatim ||
AS.Utt.35.35 aśastrakṛtyāṃ nāḍyāṃ bhedinyaiṣiṇyānte samudbhidya kṣārāktaṃ sūtraṃ praveśayet |
tadasannidhānetvitarayaiṣiṇyā ca tenānavadīrṇāyāṃ tadanusyūtamanyadanyat kṣārasūtraṃ sañcārayedā gatibhedādayamanapāyo 'bhyupāyaḥ |
sūkṣmānekagatiṣu bhagandareṣu mūleṣu ca chidriteṣu granthyarbudeṣviti |
bhavati cātra ||
AS.Utt.35.36 vraṇeṣu duṣṭasūkṣmāsyagambhīrādiṣu sādhanam |
yā vartyo yāni tailāni tannāḍīṣvapi kalpayet ||
AS.Utt.35.37 vibhītakāmrāsthivaṭapravāla hareṇukāśālmalibījayuktā |
varāhaviṣṭhā ca maṣī sudagdhā tailaplutā sarvagatīrnihanti ||
AS.Utt.35.38 dhattūrakaṃ madanakodravajañca bījaṃ kośātakī śukanasā mṛgabhojanī ca |
aṅkolajañca kusumaṃ parikalpya cūrṇaṃ lākṣodakāpahṛtadoṣagatau prayojyam ||
AS.Utt.35.39 miśritaṃ tena tailañca paramaṃ gatiropaṇam |
sauvaheṣu ca kandeṣu kṛtaṃ vajrāhvayeṣu ca ||
AS.Utt.35.40 bhallātakārkamaricairlavaṇottamena siddhaṃ viḍaṅgarajanīdvayacitrakaiśca |
tailaṃ samārkavarasairvinihanti kṛcchrāṃ nāḍīṃ kaphānilakṛtāmapacīvraṇāṃśca ||